دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها651
تعداد مقالات6,800
تعداد مشاهده مقاله9,591,973
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,032,040
موسوی بایگی, محمد, اسعدی اسکویی, ابراهیم, یزدانی, محمدرضا, علیزاده, امین. (1396). اثر عمق غرقابی بر تلفات تبخیر از سطوح شالیزاری. , 24(1), 221-235. doi: 10.22069/jwfst.2017.12237.2674
محمد موسوی بایگی; ابراهیم اسعدی اسکویی; محمدرضا یزدانی; امین علیزاده. "اثر عمق غرقابی بر تلفات تبخیر از سطوح شالیزاری". , 24, 1, 1396, 221-235. doi: 10.22069/jwfst.2017.12237.2674
موسوی بایگی, محمد, اسعدی اسکویی, ابراهیم, یزدانی, محمدرضا, علیزاده, امین. (1396). 'اثر عمق غرقابی بر تلفات تبخیر از سطوح شالیزاری', , 24(1), pp. 221-235. doi: 10.22069/jwfst.2017.12237.2674
موسوی بایگی, محمد, اسعدی اسکویی, ابراهیم, یزدانی, محمدرضا, علیزاده, امین. اثر عمق غرقابی بر تلفات تبخیر از سطوح شالیزاری. , 1396; 24(1): 221-235. doi: 10.22069/jwfst.2017.12237.2674

اثر عمق غرقابی بر تلفات تبخیر از سطوح شالیزاری

مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک
مقاله 13، دوره 24، شماره 1، فروردین 1396، صفحه 221-235    اصل مقاله (1.07 M)
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2017.12237.2674
نویسندگان
محمد موسوی بایگی* 1؛ ابراهیم اسعدی اسکویی2؛ محمدرضا یزدانی3؛ امین علیزاده4
1دانشکده کشاورزی-دانشگاه فردوسی مشهد
2دانشجوی رشته هواشناسی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
3استادیار پژوهشی - موسسه تحقیقات برنج کشور
4دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
سابقه و هدف: در روش آبیاری غرق‌آبی در اراضی شالیزاری، تبخیر آب از سطح خاک یکی از اجزای تلفات آب محسوب می‌گردد. مقدار تبخیر در این اراضی تابع عوامل دما، رطوبت نسبی، سرعت باد، سطح پوشش گیاهی، عمق غرق‌آبی، عمق ایستابی در زیر سطح خاک و عوامل متعدد دیگر می‌باشد. در مدیریت‌های مبتنی بر آبیاری تناوبی، شالیزارها از حالت غرق‌آب دایم خارج گردیده‌اند و در هر نوبت آبیاری سطح آب در آن‌ها از حد فاصل غرق‌آب تا ظهور ترک مویین تغییر می‌کند. این تحقیق با هدف اندازه گیری مقدار تبخیر در دوره رشد برنج در عمق‌های مختلف غرق‌آبی در شرایط اراضی شالیزاری استان گیلان در محل مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور در مجاورت ایستگاه تحقیقات هواشناسی رشت در سال 1392 انجام شد.
مواد و روش‌ها: پنج تیمار مختلف سطح ثابت آب نسبت به سطح خاک شالیزار (5، 5/2، 0، 5- و 10- سانتی‌متر) در سه تکرار و با استفاده از مینی‌لایسیمتر نصب شده در وسط کرتهای بزرگ شالیزاری با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی اعمال گردید و تبخیر روزانه در آنها اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که تلفات تبخیر در عمق‌های مختلف غرقابی در سطح 5% در برخی موارد با یکدیگر تفاوت معنی‌دار دارند. بیشترین مقدار تبخیر مربوط به تیمار صفر سانتیمتر و کمترین مقدار مربوط به تیمار 10- سانتیمتر، به ترتیب معادل8/120 و 94 میلی‌متر بود. در همه تیمارها با گذشت زمان از ابتدای دوره، تبخیر در شالیزار به نصف کاهش می‌یابد. وقوع بارندگی نیز تبخیر را تا 75% کاهش می‌دهد. بدون در نظرگرفتن روزهای بارندگی نیز تفاوت تبخیر در سطوح مختلف غرقابی در شالیزار دارای تفاوت معنی‌دار می‌باشند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بالا‌بودن ارتفاع سطح غرق‌آب در شالیزار موجب افزایش میزان تلفات تبخیر می‌گردد. با کاهش سطح غرق‌آب و نازک شدن لایه آب روی خاک، خصوصاً در دوره رشد رویشی، تبخیر کاهش می‌یابد. اگر ارتفاع این لایه خیلی کم شود وبه صفر برسد و یا خاک در حالت نیمه اشباع قرار بگیرد، تبخیر مجدداً افزایش می‌یابد. پس از آن در شرایطی که سطح آب در خاک پایین‌تر از شرایط نیمه اشباع است (10- سانتی‌متر) تبخیر بطور معنی‌داری کاهش می‌یابد.
نتیجه‌گیری: نتایج اندازه‌گیری‌های تبخیر و نوسانات آن تشابه چشمگیری با نوسانات دمای اندازه گیری شده در هر تیمار (در عمق 5 و 10 سانتیمتری زیر سطح خاک) و همچنین دمای آب دارد و تیمارهایی که دارای تلفات تبخیر بیشتر هستند، تیمارهایی هستند که در بازه های روزانه دماهای بیشتری در محیط آب و خاک آنها ثبت شده است. در شرایط وجود آب کافی وجود لایه نه چندان ضخیم غرق‌آب باعث جلوگیری از بالارفتن تبخیر آب می‌گردد، اما در صورت نبود آب لازم برای حفظ حالت غرق‌آب، برای کاهش تلفات تبخیر، استقرار آب در بیش از 5 سانتی‌متر پایین‌تر از سطح خاک در اولویت قرار دارد.
کلیدواژه‌ها
تبخیر؛ شالیزار؛ عمق غرقاب؛ مرحله رویشی؛ مینی لایسمتر
مراجع
-1.Agam, N., Evett, S.R., Tolk, J.A., Kustas, W.P., Colaizzi, P.D., Alfieri, J.G., Mckee, L.G.,
Copeland, K.S., Howell, T.A., and Chavez, J.L. 2012. Evaporative loss from irrigatedinter
rows in a highly advective semi-arid agricultural area. Adv. Water Res. 50: 20-30.
2.Alizadeh, A. 2004. Soil, Water, Plant relationship. Astan Quds Razavi, press, 470p.
3.Allen, R.G., Pereira, L.S., Raes, D., and Smith, M. 1998. Crop Evapotranspiration: Guidelines
for Computing Crop Requirements. FAO irrigation and drainage paper no. 56. Food and
Agricultural Organisation of the United Nations, Rome, Italy.
4.Ashktorab, H., Pruitt, W., and Paw, U.K. 1994. Partitioning of Evapotranspiration Using
Lysimeter and Micro-Bowen-Ratio System. J. Irrig. Drain. Eng. 120: 450-464.
5.Balwinder, S., Eberbach, P.L., Humphreys, E., and Kukal, S.S. 2011. The effect of ricestraw
mulch on evapotranspiration, transpiration and soil evaporation of irrigated wheat in Punjab.
India. Agric. Water Manage. 98: 1847-1855.
6.Borhan, A. 1990. Plant water requirement and irrigation planning. Interior ministry.
(In Persian)
7.Ding, R., Kang, S., Zhang, Y., Xinmei, H., Tong, L., and Du, T. 2013. Partitioning
evapotranspiration into soil evaporation and transpiration using a modified dual crop
coefficient model in irrigated maize field with ground-mulching. Elsevier. 127: 85-96.
8.Ehleringer, J.R., Roden, J.R., and Dawson, T.E. 2000. Assessing ecosystem-level water
relations through stable isotoperation analyses. P 181-198, In: O.E. Sala, R. Jackson, H.A.
Mooney and R. Howarth (Eds.), Methods in Ecosystem Science. SpringerVerlag, New York,
USA.
9.FAO. Crop Evapotranspiration (Guidelines for Computing Crop Water Requirements), FAO
Irrigation and Drainage Paper No.56.
10.Ferretti, D.F., Pendall, E., Morgan, J.A., Nelson, J.A., LeCain, D., and Mosier, A.R. 2003.
Partitioning evapotranspiration fluxes from a Colorado grassland using stable isotopes:
seasonal variations and ecosystem implications of elevated atmospheric CO2. Plant and Soil
J. 254: 291-303.
11.Ham, J.M., Heilman, J.L., and Lascano, R.J. 1990. Determination of soil water evaporation
and transpiration from energy balance and stem flow measurement. Agricultural and Forest
Meteorology. 52: 287-301.
12.Harrold, L.L., Peters, D.B., Driebelbis, F.R., and Mc-Guiness, J.L. 1959. Transpiration
evaluation of corn grown on a plastic-cove red lysimeter. Soil Sci. Soc. Of Am. Proc.
23: 174-178.
13.Jara, J., Stockle, C.O., and Kjelgard, J. 1998. Measurement of evapotranspiration and its
components in a corn (Zea Mays L.) field. Agric. For. Meteorol. 92: 131-145.
14.Kool, D., Agam, N., Lazarovitch, N., Heitman, J.L., Sauer, T.J., and Ben-gal, A. 2014. A
review of approaches for evapotranspiration partioning. Agric. For. Meteorol. 184: 56-70.
15.Kustas, W.P., and Agam, N. 2014. Soil Evaporation. Encyclopedia of Natural Resources.
DOI: 10.1081/E-ENRL-120049129.
16.Kustas, W.P., and Norman, J.M. 1999a. Evaluation of soil and vegetation heat flux
predictions using a simple two-source model with radiometric temperatures for partial
canopy cover. Agric. For. Meteorol. 94: 13-29.
17.Kustas, W.P., and Norman, J.M. 1999b. Reply to comments about the basic equations of
dual-source vegetation-atmosphere transfer models. Agric. For. Meteorol. 94: 275-278.
18.Lauenroth, W.K., and Bradford, J.B. 2006. Ecohydrology and the Partitioning AET between
Transpiration and Evaporation in a Semiarid Steppe. Ecosystems. 9: 756-767.
19.Lawrence, D.M., Thornton, P.E., Oleson, K.W., and Bonan, G.B. 2007. The Partitioning of
Evapotranspiration into Transpiration, Soil Evaporation and Canopy Evaporation in a GCM:
Impacts on Land–Atmosphere Interaction. J. Hydrometeor. 8: 862-880.
20.Modabberi, H. 2010. Determining evapotranspiration and crop coefficient of rice varieties in
swamp plain (Guilan). Irrigation and Drainage Master's Thesis. Agricultural Faculty, Tarbiat
Modarres University. (In Persian)
21.Peters, D.B., and Russell, M.B. 1959. Relative water losses by evaporation andtranspiration
in field corn. Soil Sci. Soc. Am. J. 23: 170-173.
22.Sakuratani, T. 1987. Studies on evapotranspiration from crops. (2) Separate estimation of
transpiration and evaporation from a soybean field without water shortage. J. Agric.
Meteorol. 42: 309-317.
23.Shaw, R.H. 1959. Water use from plastic covered and uncovers corn plots. Agron. J.
51: 172-173.
24.Shawcroft, R.W., and Gardner, H.R. 1983. Direct evaporation from soil under a row crop
canopy. Agric. Meteorol. 28: 229-238.
25.Sutanto, S.J., Wenninger, J., Coenders-Gerrits, A.M.J., and Uhlenbrook, S. 2012.
Partitioning of evaporation into transpiration, soil evaporation and interception: a
comparison between isotope measurements and a HYDRUS-1D model, Hydrol. Earth Syst.
Sci. 16: 2605-2616.
26.Tolk, J.A., Howell, T.A., Steiner, J.L., Krieg, D.R., and Schneider, A.D. 1995. Role
of transpi-ration suppression by evaporation of intercepted water in improving irrigation
efficiency. Irrig. Sci. 16: 89-95.
27.Yazdani, M.R., Sharifi, M.M., Razavi poor, T., and Sharafi, N. 2002. Comparison of several
water management methods in rice fields Of Guilan province. 11th National Committee
Conference on Irrigation and Drainage. (In Persian)

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,061
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 947


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب