دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها626
تعداد مقالات6,517
تعداد مشاهده مقاله8,746,476
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,317,297
باقری, مجید, واعظی, علی رضا. (1396). عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم. , 24(5), 211-226. doi: 10.22069/jwsc.2017.11820.2629
مجید باقری; علی رضا واعظی. "عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم". , 24, 5, 1396, 211-226. doi: 10.22069/jwsc.2017.11820.2629
باقری, مجید, واعظی, علی رضا. (1396). 'عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم', , 24(5), pp. 211-226. doi: 10.22069/jwsc.2017.11820.2629
باقری, مجید, واعظی, علی رضا. عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم. , 1396; 24(5): 211-226. doi: 10.22069/jwsc.2017.11820.2629

عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم

مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک
مقاله 12، دوره 24، شماره 5، آذر 1396، صفحه 211-226    اصل مقاله (877.32 K)
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2017.11820.2629
نویسندگان
مجید باقری* 1؛ علی رضا واعظی2
1دانشجوی فیزیک و حفاطت
2دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه زنجان
چکیده
سابقه و هدف: نگهداری آب در خاک و افزایش محتوای رطوبتی خاک در پیرامون ریشه اولین راه برای افزایش عملکرد محصول به ویژه در زمین‌های دیم است. روش‌های کشاورزی همراه با ویژگی‌های ذاتی خاک (بافت خاک، ساختمان خاک و ...) می‌توانند بر نگهداری آب در خاک و در نتیجه تولید محصول مؤثر باشند. بسیاری از دیمزارهای ایران در منطقه نیمه‌خشک واقع شده و معمولاً در جهت شیب شخم خورده که رواناب را تسریع کرده و از این رو فرسایش خاک افزایش می‌یابد. تغییر جهت شخم از موازی شیب به روی خطوط تراز اولین راهکار برای حفظ آب در خاک است. با این حال تغییر جهت شخم با توجه به برخی از محدودیت‌های مزرعه و مشکلات رفت و آمد ماشین‌‌ها کمتر امکان‌پذیر است. انتخاب فاصله ردیف مناسب در کشتزار دیم شخم‌خورده در جهت موازی شیب برای حفاظت آب و خاک و تولید محصول حائز اهمیت است. لذا این مطالعه با هدف بررسی دو فاصله ردیف رایج و دو جهت شخم بر نگهداری آب و عملکرد محصول در کشتزارهای دیم در منطقه نیمه‌خشک انجام شد.
مواد و روش‌ها: این مطالعه در کشتزاری دیم با شیب حدود 10 درصد در استان زنجان طی دوره رشد گندم پاییزه از مهر 1394 تا تیر 1395 انجام شد. در مجموع 12 کرت آزمایشی (5/1 متر × 5 متر) به منظور بررسی اثرات دو فاصله ردیف (25 سانتی‌متر و 20 سانتی‌متر) و دو جهت کشت (موازی شیب و روی خطوط تراز) بر محتوای آب خاک و عملکرد دانه گندم انجام شد. خصوصیات خاک با استفاده از روش‌های رایج آزمایشگاهی تعیین شد. محتوای رطوبتی خاک با استفاده از دستگاه انعکاس‌سنجی حوزه زمانی (TDR) طی دوره رشد اندازه‌گیری شد. تغییرات فصلی محتوای رطوبتی خاک برای تیمارهای مختلف طی دوره رشد تعیین شد. رابطه بین عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک برای تیمارهای مختلف شخم تعیین شد. برای تعیین عملکرد دانه گندم، بوته-های گندم از سطح کرت در اوایل تیر با دست برداشت شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که محتوای رطوبتی خاک و عملکرد دانه گندم تحت تأثیر جهت شخم (به ترتیب 001/0>p و 01/0>p) و فاصله ردیف کشت (به ترتیب 001/0>p و 05/0>p) قرار گرفتند. میانگین محتوای رطوبتی خاک در روش شخم روی خطوط تراز نزدیک به 16 درصد بیشتر از مقدار آن در روش شخم در جهت شیب بود. میانگین محتوای رطوبت خاک در شرایط تیمار کشت با فاصله ردیف 25 سانتی‌متر 4/14 درصد بود که حدود 11 درصد بیشتر از مقدار آن در شرایط کشت با فاصله ردیف 20 سانتی‌متر بود. در تمام فصول محتوای رطوبت حجمی خاک در تیمارهای شخم خورده روی خطوط تراز و فاصله ردیف کشت 25 سانتی‌متر بیشتر از مقدار آن در روش شخم موازی شیب و فاصله ردیف 20 سانتی‌متر بود. در فصل بهار بیش‌ترین اختلاف رطوبتی خاک بین دو جهت شخم (57/2 درصد) و دو فاصله ردیف کشت (6/1 درصد) مشاهده شد. عملکرد دانه گندم در روش شخم روی خطوط تراز (1330 کیلوگرم در هکتار) و فاصله ردیف کشت 25 سانتی‌متر (1200 کیلوگرم در هکتار) بود که حدود 40 و 11 درصد بیشتر از مقدار آن در روش شخم موازی شیب و فاصله ردیف 20 سانتی‌متر بود. روابط معنی‌داری بین عملکرد دانه و محتوای رطوبتی خاک در دو جهت شخم و دو فاصله ردیف کشت مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که جهت شخم در مرتبه اول و فاصله ردیف کشت در مرتبه دوم به عنوان عوامل مؤثر بر محتوای رطوبتی خاک و عملکرد دانه گندم هستند. بکارگیری فاصله ردیف کشت 25 سانتی‌متر همراه با روش شخم روی خطوط تراز بهترین اقدام برای افزایش نگهداری آب در خاک و افزایش عملکرد دانه گندم است. اهمیت این دو روش کشت در فصل بهار با بارش‌های شدید و پیاپی، آشکار است.
کلیدواژه‌ها
تغییرات فصلی؛ روش‌های کشت؛ منطقه نیمه‌خشک؛ نگهداشت آب
مراجع
1.Bisheshwor, P.P., Komal, B.B., Madan, R.B., Shrawan, K.S., Resham, B.T., and Tanka, P.K.
2013. Effect of row spacing and direction of sowing on yield and yield attributing characters
of wheat cultivated in Western Chitwan, Nepal. Agricultural Sciences. 4: 309-316.
2.Black, C.A. 1965. Method of soil analysis. Part I and II. Amer. Soc. Agron. Inc. Madison,
Wiscosin, USA, 770p.
3.Bochet, E., Poesen, J., and Rubio, J.L. 2006. Runoff and soil loss under individual plants of a
semi-arid Mediterranean shrubland: Influence of plant morphology and rainfall intensity.
Earth Surface Processes and Landforms. 31: 536-549.
4.Boujila, A., and Gallai, T. 2008. Soil organic carbon fraction and aggregate stability in
carbonated and non- carbonated soils in Tunisia. J. Agron. 7: 127-137.
5.Bouwer, H. 1986. Intake rate: Cylinder infiltrometer. P 825-844, In: A. Klute (Ed.), Methods
of Soil Analysis. Part I. Physical and Mineralogical methods. 2nd Ed. American Society of
Agronomy, Inc. and Soil Science Society of American, Inc., Madison.
6.Brant, V., Neckar, K., Pivec, J., Duchoslav, M., Holec, J., Fuksa, P., and Venclová, V. 2009.
Competition of some summer catch crops and volunteer cereals in the areas with limited
precipitation. Plant, Soil and Environment. 55: 17-24.
7.Day, P.R. 1965. Particle fractionation and particle-size analysis. Methods of soil analysis.
Part 1. Physical and mineralogical properties, including statistics of measurement and
sampling, (methods of soilana), Pp: 545-567.
8.Das, T.K., and Yaduraju, N.T. 2011. Effects of missing-row sowing supplemented with row
spacing and nitrogen on weed competition and growth and yield of wheat. Crop and Pasture
Science. 62: 48-57.
9.De-Fraiture, C., Wichelns, D., Rockstrom, J. Kemp-Benedicat, E., Eriyagama, N., Gordon,
L.J., Hanjra, M.A., Hoogeveen, J., Huber-Lee, A., and Karlberg, L. 2007. Looking ahead to
2050: Scenarios of alternative investment approaches.
10.El Kateb, H., Zhang, H., Zhang, P., and Mosandl, R. 2013. Soil erosion and surface runoff on
different vegetation covers and slope gradients: a field experiment in Southern Shaanxi
Province, China. Catena. 105: 1-10.
11.Ghorbani, M.H., and Harutyunyan, H. 2011. Response growth and yield to plant density and
row space under rainfed conditions in wheat. Elec. J. Crop Prod. 4: 2. 139-154. (In Persian
with English abstract)
12.Gozubuyuk, Z., Sahin, U., Adiguzel, M.C., Ozturk, I., and Celik, A. 2015. The influence of
different tillage practices on water content of soil and crop yield in vetch–winter wheat
rotation compared to fallow–winter wheat rotation in a high altitude and cool climate.
Agricultural Water Management. 160: 84-97.
13.Heege, H.J., 2013. Precision in guidance of farm machinery. P 35-50, In: J.H. Heege, (Ed.),
Precision in Crop Farming: Site Specific Concepts and Sensing Methods: Applications and
Results. Dordrecht, Springer, Netherlands,
14.Hiltbrunner, J., Liedgens, M., Stamp, P., and Streit, B. 2005. Effects of row spacing
and liquid manure on directly drilled winter wheat in organic farming. Europ. J. Agron.
22: 441-447.
15.Hu, W., Schoenau, J.J., Cutforth, H.W., and Si, B.C. 2015. Effects of row-spacing and
stubble height on soil water content and water use by canola and wheat in the dry prairie
region of Canada. Agricultural Water Management. 153: 77-85.
16.Klute, A. 1986. Methods of Soil Analysis. Part 1 (Physical and Mineralogical Methods). Am.
Soc. Agron. Madison. WI.
17.Kurothe, R.S., Kumar, G., Singh, R., Singh, H.B., Tiwari, S.P., Vishwakarma, A.K.,
Sena, D.R., and Pande, V.C. 2014. Effect of tillage and cropping systems on runoff, soil
loss and crop yields under semiarid rainfed agriculture in India. Soil and Tillage Research.
140: 126-134.
18.Laufer, D., Loibl, B., Marlander, B., and Koch, H.J. 2016. Soil erosion and surface runoff
under strip tillage for sugar beet (Beta vulgaris L.) in Central Europe. Soil and Tillage
Research. 162: 1-7.
19.Liniger, H.P., Mekdaschi, R.S., Hauert, C., and Gurtner, M. 2011. Sustainable land
management in practice-Guidelinees and best practice for sub-saharan Africa. Terrafrica,
World overview of conservation approaches and technology (WOCAT) and food and
agriculture organization of the United Nations (FAO).
20.Ma, S., Yu, Z., Shi, Y., Gao, Z., Luo, L., Chu, P., and Guo, Z. 2015. Soil water use, grain yield
and water use efficiency of winter wheat in a long-term study of tillage practices and
supplemental irrigation on the north China plain. Agricultural Water Management. 150: 9-17.
21.Malekuti, M.J., Keshavarz, P., Saadat, S., and Khaladbarin, B. 2002. Plants nutrition under
saline conditions. Sana Press, 233p. (In Persian)
22.Mekdaschi, S.R., and Liniger, H. 2013. Water Harvesting: Guidelines to good practice.
Centre for development and environment (CDE), Bern; Rainwater Harvesting
Implementation Network(RAIN), MetaMeta, The International Fund for Agricultural
Development (IFAD), 45p.
23.Mohammad, A.G., and Adam, M.A. 2010. The impact of vegetative cover type on runoff and
soil erosion under different land uses. Catena. 81: 2. 97-103.
24.Mohammed, S. 2013. Contribution of Weed Control and Tillage Systems on Soil Moisture
Content, Growth and Forage Quality of (Clitoria and Siratro) Mixture under-rainfed
conditions at Zalingei-western Darfur state–Sudan. J. Sci. Technol. Kumasi, 3: 1. 80-92.
25.Mohanty, M., Bandyopadhyay, D., Painuli, P., Ghosh, A., Misra, K., and Hati, M. 2007. Water
transmission characteristics of a Vertisol and water use efficiency of rain fed soybean (Glycine
max (L.) Merr.) Under subsoiling and manuring. Soil and Tillage Research. 93: 420-428.
26.Nelson, D.W., and Kladivko, E.J. 1979. Surface runoff from sludge- amended soils. J. Water
Poll. Con. Fed. 51: 100-110.
27.Page, M.C., Sprrks, D.L., and Noll, M.R. 1987. Kinetics and mechanisms of potassium release
from sandy middle Atlantic coastal. Plain Soils. Soil Sci. Soc. Amer. J. 51: 1460-1465.
28.Prijono, S., and Bana, S. 2015. Study of Soil Moisture on Coffee Plantation in Dry Land
Using Neutron Probe in Malang, East Java. Bull. Environment Pharmacology, Life Science.
4: 2. 135-143.
29.Sang, X., Wang, D., and Lin, X. 2016. Effects of tillage practices on water consumption
characteristics and grain yield of winter wheat under different soil moisture conditions.
Soil and Tillage Research. 163: 185-194.
30.Shabani, H., and Delavar, M.A. 2015. Assessment of macronutrients spatial variation in the
University of Zanjan, Iran. J. Res. Cons. (In Persian)
31.Shapiro, C.A., and Wortmann, C.S. 2006. Corn response to nitrogen rate, row spacing and
plant density in eastern Nebraska. Agron. J. 98: 3. 529-535.
32.Spekken, M., de Bruin, S., Molin, J.P., and Sparovek, G. 2016. Planning machine paths and
row crop patterns on steep surfaces to minimize soil erosion. Computers and Electronics in
Agriculture. 124: 194-210.
33.Van Herwaarden, A.F., MacPherson, H.G., Rawson, H.M., Kirkegaard, G.J.A., Bligh, K.J.,
and Anderson, W.K. 2003. Explore On-farm. On-farm Trials for Adapting and Adopting
Good Agricultural Practices, FAO, Rome, 94p.
34.Vaezi, A.R., Sadeghi, S.H.R., Bahrami, H.A., and Mahdian, M.H. 2008. Modeling the USLE
K-factor for calcareous soils in northwestern Iran. Geomorphology. 97: 3. 414-423.
35.Walkly, A., and Black, I.A. 1934. An examination of digestion methods for determining
soil organic matter and a proposed modification of the chromic and titration. Soil Sci. Soc.
Amer. J. 37: 29-38.
36.Yoder, R.E. 1936. A direct method of aggregate analysis and a study of a physical nature of
erosion losses. J. Amer. Agron. 28: 337-351.
37.Zanjan Water Organization. 2011. Study reports of Zanjan plain. Zanjan Water Organization,
Press, Pp: 27-54. (In Persian)
38.Zarinabadi, A., and Vaezi, A.R. 2016. runoff and soil loss in pastures with poor coverage and
the effect of land use and soil. Iran. J. Soil Water Res. 47: 1. 87-98.
39.Zhou, X.B., and Chen, Y.H. 2011. Yield response of winter wheat to row spacing under
irrigated and rainfed conditions. Bulgar. J. Agric. Sci. 17: 2. 158-166.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 728
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 436


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب