دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها626
تعداد مقالات6,517
تعداد مشاهده مقاله8,745,681
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,316,244
نخ زری مقدم, علی, صمصامی, ناصر, قلی نژاد, اسماعیل, راحمی کاریزکی, علی. (1398). اثر کمبود آب و تلقیح با ریزموجودات همزیست بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، زراعی و خصوصیات کیفی سویا. , 12(1), 111-128. doi: 10.22069/ejcp.2019.15472.2153
علی نخ زری مقدم; ناصر صمصامی; اسماعیل قلی نژاد; علی راحمی کاریزکی. "اثر کمبود آب و تلقیح با ریزموجودات همزیست بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، زراعی و خصوصیات کیفی سویا". , 12, 1, 1398, 111-128. doi: 10.22069/ejcp.2019.15472.2153
نخ زری مقدم, علی, صمصامی, ناصر, قلی نژاد, اسماعیل, راحمی کاریزکی, علی. (1398). 'اثر کمبود آب و تلقیح با ریزموجودات همزیست بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، زراعی و خصوصیات کیفی سویا', , 12(1), pp. 111-128. doi: 10.22069/ejcp.2019.15472.2153
نخ زری مقدم, علی, صمصامی, ناصر, قلی نژاد, اسماعیل, راحمی کاریزکی, علی. اثر کمبود آب و تلقیح با ریزموجودات همزیست بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، زراعی و خصوصیات کیفی سویا. , 1398; 12(1): 111-128. doi: 10.22069/ejcp.2019.15472.2153

اثر کمبود آب و تلقیح با ریزموجودات همزیست بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، زراعی و خصوصیات کیفی سویا

مجله تولید گیاهان زراعی
مقاله 8، دوره 12، شماره 1، خرداد 1398، صفحه 111-128    اصل مقاله (411.18 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2019.15472.2153
نویسندگان
علی نخ زری مقدم* 1؛ ناصر صمصامی2؛ اسماعیل قلی نژاد3؛ علی راحمی کاریزکی4
1عضو هیات علمی/ دانشگاه گنبد کاووس
2کارشناسی ارشد آگرواکولوژی، دانشگاه گنبد کاووس
3دانشیار، گروه علمی علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4استادیار گروه زراعت، دانشگاه گنبد کاووس
چکیده
چکیده
سابقه و هدف: تنش خشکی یکی از عوامل مهم غیرزیستی است که رشد و عملکرد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زراعت سویا در اغلب کشورهای دنیا به‎منظور تولید روغن، پروتئین‌های گیاهی و علوفه صورت می‌گیرد. در نظام‌های کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی از اهمّیت ویژه‌ای در افزایش تولید محصول و حاصلخیزی خاک برخوردار است. قارچ‌های میکوریزا با ایجاد رابطه همزیستی با ریشه گیاهان از طریق افزایش جذب آب، افزایش مقاومت در برابر تنش‌های زنده (عوامل بیماریزا) و غیرزنده (خشکی و شوری) سبب بهبود رشد و نمو و عملکرد گیاهان می‌شوند. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثرات کمبود آب بر صفات مهم زراعی، عملکرد دانه و شاخص برداشت روغن و پروتئین دانه سویا رقم کوثر تحت شرایط تلقیح میکوریزا آربوسکولار و باکتری ریزوبیوم در ارومیه انجام شد.
مواد و روش‌ها: آزمایش در سال زراعی 1396 در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی شهرستان ارومیه به‌صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی آبیاری در سه سطح شامل آبیاری مطلوب (آبیاری بعد از 70 میلی‌متر تبخیر)، تنش ملایم خشکی (آبیاری بعد از 110 میلی‌متر تبخیر) و تنش شدید خشکی (آبیاری بعد از 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A)، عامل‌های فرعی قارچ میکوریزا در سه سطح شامل بدون میکوریزا، گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices و باکتری ریزوبیوم در دو سطح شامل عدم تلقیح و تلقیح با باکتری Rhizobium japonicum بود.
یافته‌ها: در شرایط تنش خشکی شدید در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب، میزان شاخص سطح برگ، قطر ساقه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه به ترتیب به میزان 60، 31، 11 و 22 درصد کاهش یافت. در هرسه شرایط مختلف آبیاری، تلقیح با قارچ میکوریزا گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices در مقایسه با عدم تلقیح، ارتفاع بوته، قطر ساقه، شاخص برداشت روغن و پروتئین، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه را افزایش داد اما میزان پرولین را کاهش داد. در شرایط آبیاری مطلوب، تنش خشکی ملایم و شدید، تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح با باکتری، عملکرد دانه را به‌ترتیب 17، 19 و 17 درصد افزایش داد. تلقیح با قارچ گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices در مقایسه با عدم تلقیح میکوریزا، عملکرد دانه را به‌ترتیب 13 و 8 درصد افزایش داد. بیشترین درصد کلونیزاسیون ریشه از قارچ نوع گونه Glomus mosseae (80/48 درصد) حاصل شد. تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح، درصد کلونیزاسیون ریشه را حدود 17 درصد افزایش داد. تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح، درصد نیتروژن را حدود 8 درصد افزایش داد. تنش خشکی ملایم درصد نیتروژن دانه را افزایش داد.
نتیجه‌گیری: تنش خشکی، صفات فنولوژیک مانند طول دوره رشد و زمان تا شروع دوره گلدهی، صفات موفولوژیک مانند قطر ساقه، طول غلاف و ارتفاع بوته، صفات کیفی مانند درصد و عملکرد نیتروژن، شاخص برداشت روغن، صفات فیزیولوژیک مانند شاخص سطح برگ، عملکرد دانه و کلونیزاسیون ریشه گیاه سویا رقم کوثر را به طور معنی‌داری کاهش داد در حالی که موجب افزایش پرولین گردید. تلقیح با قارچ میکوریزا به ویژه G. mosseae و تلقیح با باکتری ریزوبیومی از طریق افزایش دسترسی گیاه به آب و عناصر غذایی توانست موجب افزایش کلیه صفات مورد مطالعه شود. همچنین حضور این ریزجانداران در هر سه شرایط آبیاری، پرولین را کاهش و در نهایت عملکرد دانه را افزایش داد. بنابراین می‌توان با تلقیح قارچ میکوریزا به‌ویژه G. mosseae و باکتری Rhizobium japonicum شرایط را برای بدست آوردن حداکثر عملکرد کمی و کیفی در گیاه سویا در شرایط مختلف رطوبتی فراهم کرد تا علاوه بر کاهش اثرات تنش خشکی، مصرف کودهای شیمیایی را نیز کاهش داد.
کلیدواژه‌ها
"باکتری"؛ "پروتئین"؛ "شاخص سطح برگ"؛ "عملکرد دانه"؛ "میکوریزا"
مراجع
  1. Aliasgharzadeh, N. 1997. Soil microbiology and biochemistry. University of Tabriz Press, 212p (In Persian).
  2. Abdelmoneim, T.S., Tarek Moussa, A.A., Almaghrabi, O.A., Hassan, S. Alzahrani, and Abdelbagi, I. 2014. Increasing plant tolerance to drought stress by inoculation with arbuscular mycorrhizal fungi. Life Sci. J., 11(1): 10-17.
  3. Alqarawi, A.A., Abd Allah, E.F., and Abeer, H. 2014. Alleviation of salt-induced adverse impact via mycorrhizal fungi in Ephedra aphylla Forssk. J. Plant Interact., 9(1): 802-810.
  4. Aminifar, J., Biglouei, M.H., Mohsenabadi, Gh.R., and Samiezadeh, H. 2012. Effect of deficit irrigation on quantitative and qualitative yield of soybean cultivars in Rasht region. Electron. J. Crop Prod., 5(2): 93-109. (In Persian)
  5. Argenta, G., Da Silva, P.R.F., and Sangoi, L. 2004. Leaf relative chlorophyll content as an indicator parameter to predict nitrogen fertilization in maize. Crop Sci., 34: 1379-1387.
  6. Bates, L.S., Waldern, R.P., and Teave, I.D. 1973. Rapid determination of free praline for water stress standees. Plant Soil., 39: 107-205.
  7. Betiana C.G., Urcelay, C., María, A.S., Silvina, V.G., and Celina, M.L. 2015. The role of inoculum identity in drought stress mitigation by arbuscular mycorrhizal fungi in soybean. Biol. Fertil. Soils., 51: 1-10.
  8. Dakora. F.D. 2003. Defining new roles for plant and rhizobial molecules in sole and mixed plant cultures involving symbiotic legumes. New Phytol., 157: 39-49.
  9. Fanaee, H.R., Naroyee Rad, M.R., and Ghasemi, M. 2014. Evaluation of seed yield, yield components and tolerance to drought stress of spring canola genotypes. Seed and Plant Improv. J. 30(2): 269-287. (In Persian)
  10. FAO Stat. 2016. www.FAO.Org/faostat
  11. Farhoudi, R., Modhej, A., and Khoshnaz, P. 2016. Effect of drought stress at the end of the season on photosynthesis, grain yield and seed vigor of five soybean cultivars. J. Physiol. Crops, 6(24): 41-55. (In Persian)
  12. Farnia, A., and Madani, H. 2010. Effect of drought stress and different breeds of Japanese Rhizobium japonicum bacteria on quantitative and qualitative characteristics of soybean cultivar Clarke. J. Agric. New Findings., 4(4): 391-404. (In Persian)
  13. Gholinezhad, E. 2017. Using the productivity effort, quantity and quality yield to identify sesame tolerant landraces to drought in symbiosis with mycorrhizal. Electron. J. Crop Prod., 10(1): 75-94. (In Persian).
  14. Gholinezhad, E., Ayneband, A., Hassanzadeh Ghorthapeh, A., Noormohammadi, G., and Bernousi, I. 2012. Effect of drought stress, nitrogen amounts and plant density on grain yield, rapidity period of grain filing in sunflower. J. Agric. Sci. Sustain. Prod., 22(1): 129-143. (In Persian)
  15. Gilani, Z., Bakhshandeh, E., and Pirdashti. H. 2018. Effect of plant growth promoting micro-organisms on some vegetative characteristics and grain yield of rice (Oryza sativa L.) under different levels of potassium fertilizer. Electron. J. Crop Prod., 11(2): 197-214.
  16. Giovannetti, M., and Mosse, B. 1980. An evaluation of techniques for measuring vesicular arbuscular mycorrhizal infection in roots. New Phytol., 84: 489–500.
  17. Habibi, S., Meskarbashee, M., and Farzaneh, M. 2015. Effect of mycorrhizal fungus (Glomus spp) on wheat (Triticum aestivum) yield and yield components with regard to irrigation water quality. Iranian J. Field Crops Res., 13(3): 471-484. (In Persian)
  18. Habibzadeh, Y., Jalilian, J., Zardashti, M.R., Pirzad, A., and Eini, O. 2015. Some morpho-physiological characteristics of mung bean mycorrhizal plant under different irrigation regimes in field condition. J. Plant Nutr., 38(11): 1754-1767.
  19. Habibzadeh, Y., Pirzad, A., Zardashtai, M.R., Jalilian, J., and Eini, O. 2012. Effects of Arbuscular Mycorrhizal fungi on seed and protein yield under water–deficit stress in mung bean. Agron. J., 105: 79-84.
  20. Hadi, H., Asgharzadeh, A., Daneshian, J., and Hamidi, A. 2010. Effect of soybean inoculants and aztobacter on soybean plants produced under drought stress conditions. J. Water Soil., 24(2): 165-177. (In Persian)
  21. Jaleel, C.A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Al-Juburi, H.J., Somasundaram, R., and Panneersel Vam, R. 2009. Drought stress in plants: A review on morphological characteristics and pigments composition. Int. J. Agric. Biol., 11(1): 100-105.
  22. Kamrava, S., Babaeian Jolodar, N., and Bagheri, N. 2017. Evaluation of drought stress on chlorophyll and proline traits in soybean genotypes. J. Crop Breed., 9(23): 95-104. (In Persian).
  23. Keshavarz, L., Farahbakhsh, H., and Gholkar, P. 2013. Effect of hydrogel and irrigation regimes on chlorophyll, nitrogen and some growth factors and forage yield of millet. J. Crop Pro. Pro., 3(9): 147-160. (In Persian)
  24. Khajepour, M. 2012. Production of Industrial Plants. Isfahan University of Technology Press, 106p. (In Persian)
  25. Khalafallah, A.A., and Abo-Ghalia, H.H. 2008. Effect of arbuscular mycorrhizal fungi on the metabolic products and activity of antioxidant system in wheat plants subjected to short-term water stress, followed by recovery at different growth stages. J. Appl. Sci. Res., 4: 559-569.
  26. Kunert, K.J., Vorster, B.J., Fenta, B.A., Kibido, T., Dionisio, G., and Foyer, C.H. 2016. Drought stress responses in soybean roots and nodules. Front Plant Sci., 7(1015): 1-7.
  27. Le, D.T., Nishiyama, R., Watanabe, Y., Tanaka, M., Seki, M., Yamaguchi-Shinozaki, K., Shi-Nozaki, K., and Tran, L.S.P. 2012. Differential gene expression in soybean leaf tissues at late developmental stages under drought stress revealed by genome-wide transcriptome analysis. PLoS One., 7(11): e49522.
  28. Maleki Nejad, R., and Majidi, M.M. 2015. Evaluation of Iranian and foreign safflower germplasms under normal and drought stress conditions. J. Crop Breed., 7(15): 1-13. (In Persian)
  29. Mehraban, A., Azizian Sharmeh, O., and Kamali Deljoo, A. 2016. Investigation of stress on yield and quality of eight soybean cultivars in Sistan region. J. Plant Environ. Physiol., 11(43): 99-90. (In Persian)
  30. Mimi, A., Mannan, M.A., Khaliq, Q.A., and Baset Mia, M.A. 2016. Yield response of soybean (Glycine max L.) genotypes to water deficit stress. Bangladesh Agron. J., 19(2): 51-60
  31. Mojaddam, M. 2016. The effect of drought stress on physiological traits and seed yield of sunflower in different levels of nitrogen. Electron. J.Crop Prod., 9(4): 121-136. (In Persian)
  32. Navabpour, S., Hezarjaribi, E., and Mazandarani, A. 2017. Evaluation of drought stress effects on important agronomic traits, protein and oil content of soybean genotypes. Environ. Stresses Crop Sci., 10(4): 491-503. (In Persian)
  33. Ortas, I., Sari, N., Akpinar, C., and Yetisir, H. 2011. Screening mycorrhiza species for plant growth, P and Zn uptake in pepper seedling grown under greenhouse conditions. Scientia Hortic., 128(2): 92-98.
  34. Rezaizadeh, A., Mohammadi, V., Zali, A.A., Zinali, A., and Mardi, M. 2011. Study of main agronomy traits and relations between these traits under normal irrigation and drought stress conditions in double haploid canola. Iran. J. Field Crop Sci., 42: 683-694.
  35. Rostami Ajirloo, A., Asgharipour, M. R., Ghanbari, A., Joudi, M., and Khorami Vafa, M. 2016. The reaction of yield, yield components, morphological and quality traits of soybean varieties to cutting irrigation in different growth stages. J. App. Res. Plant Ecophysiol., 3(1): 1-16. (In Persian)
  36. Sadeghinejad, A.A., Modarres-Sanavy, S.A.M., Tabatabaei, S.A., and Modares Vaneghi, S.M. 2014. Effect of water deficit stress at various growth stages on yield, yield components and water use efficiency of five rapeseed (Brassica napus L.) cultivars. J. Water Soil Sci., 24(2): 53-64. (In Persian)
  37. Safaei, R., Shirani Rad, A.H., Mirhadi, M.J., and Delkhosh, B. 2009. Zeolite effects on agronomic traits of two oilseed rape cultivars under drought stress. Plant Ecosystem J., 15: 63-79. (In Persian).
  38. Sanchez-Blanco, J., Fernandez, T., Morales, M.A., Morte, A., and Alarcon, J.J. 2006. Variation in water stress, gas exchange, and growth in Rosmarinus officinalis plants infected with Glomus deserticola under drought conditions. J. Plant Physiol., 161(6): 675-682.
  39. Seyed Sharifi, R., and Seyed Sharifi, R. 2017. The effect of mycorrhiza and foliar nano (Fe and Zn) oxide spraying on yield, oil percentage and some biochemical traits of safflower (Carthamus tinctorius L.) under water limitation condition. Crops Improv., 19(3): 733-749. (In Persian).
  40. Shrestha, R., Turner, N.C., Siddique, K.H., Turner, D.W., and Speijers, J. 2006. A water deficit during pod development in lentils reduces flower and pod number but not pod size. Aust. J. Agric. Res., 57(4): 427-438.
  41. Smith, S.E., and Read, D.J. 2008. Mycorrhizal Symbiosis (3rd.ed.). Academic Press, London.
  42. Subramanian, K.S., Santhanakrishnan, P., and Balasubramanian, P. 2006. Responses of field grown tomato plants Arbuscular Mycorrhizal Fungal Arbuscular Mycorrhizal Fung colonization under varying intensities of drought stress. Sci. Hort., 107: 245-253.
  43. Tadayyon , A., and Soltanian, S. 2016. Effect of arbuscular mycorrhizal fungi on root colonization and phosphorus uptake of linseed (Linum ussitatissimum L.) under drought stress conditions. J. Plant Proc. Function., 5(15): 147-156. (In Persian)
  44. Togay, N., Togay, Y., Cimrin, K.M., and Turan, M. 2008. Effect of rhizobium inoculation, sulfur  and  phosphorous  application  on  yield,  yield  components  and  nutrients  uptake  in chickpea (Cicer arientinum L.). Afr. J. Biotechnol., 7(6): 776-782.
  45. Toosi Kahl, P., Esfahani, M., Rabiee, B., and Rabiee, M. 2012. Changing growth and oil harvest indices of canola at different concentrations and different times, nitrogen fertilizer foliar application. J. Crop Pro., 2(6): 179-189. (In Persian)
  46. Tousi, P., Tajbaksh, M., Esfahani, M., and Rabiee, M. 2014. Effect of organic growth stimulators and magnetic water oil harvest index and protein yield of soybean at different harvesting times. J. Crop. Pro., 4(12): 13-24. (In Persian)
  47. Westgate, M.E., Otegui, M.E., and Andrade, F.H. 2004. Physiology of the corn plant. In: Smith, W. C., Betrán, J. and Runge,  E.  Eds. Corn: origin,  history,  technology and production. John Wiley and Sons. P: 235-271.
  48. Yazdansepas, A. 2013. Breeding for tolerance to Abiotic Stresses. Seed and Plant Improvement Institute Press. 365p. (Translated in Persian)
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 539
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 429


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب