
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 622 |
تعداد مقالات | 6,489 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,608,325 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,199,958 |
تأثیر تراکم و ردیف کشت گندم دیم بر عامل پوشش گیاهی معادله جهانی هدررفت خاک در منطقه نیمه-خشک در استان زنجان | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
مقاله 14، دوره 26، شماره 6، بهمن و اسفند 1398، صفحه 263-276 اصل مقاله (878.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2020.14850.2991 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا واعظی* 1؛ مجید باقری2؛ علیرضا خانجانی صفدر3 | ||
1گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان | ||
2گروه خاکشناسی-دانشکده کشاورزی-دانگاه زنجان | ||
3دانشگاه زنجان- دانشجوی دکتری خاکشناسی | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: یکی از نگرانیهای اصلی در استفاده از معادله جهانی هدررفت خاک (USLE) در بسیاری از مناطق از جمله در مناطق تحت فرسایش شدید، عدم اطمینان در مورد عامل پوشش گیاهی (C) برای محصولات مختلف کشاورزی است. با وجود آن که در برخی کشورها از جمله آمریکا، اطلاعات زیادی در مورد عامل پوشش گیاهی در دسترس میباشد، اما این مناطق تفاوتهای بسیار زیاد اقلیمی و پدولوژیکی با مناطق دیگر به ویژه مناطق نیمهخشک دارند. گندم دیم از مهمترین محصولات کشاورزی در این مناطق است که با تراکم و فاصله ردیفهای مختلف در کشتزارهای شیبدار کاشته میشود. هیچ اطلاعاتی در مورد تأثیر تراکم بذر و فاصله ردیف کشت بر عامل پوشش گیاهی در گندم دیم منطقه نیمهخشک وجود ندارد. مواد و روشها: آزمایش مزرعهای با دو تراکم بذر گندم (90 و 120 کیلوگرم در هکتار) و دو فاصله ردیف (20 و 25 سانتیمتر) در کرتهای آزمایشی همراه با کرتهای شاهد (بدون کشت بذر) انجام گرفت. آزمایش با طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در شیب 10 درصد زمین طی 1394تا 1395 اجرا شد. بذر گندم توسط ردیفکار 9 و 11 ردیفی برای ایجاد فاصله 25 و 20 سانتیمتر بین ردیفها کشت شد. 18 کرت با ابعاد 5 متر طول در 5/1 متر عرض در مزرعه برای اندازهگیری هدررفت خاک از بارشهای طبیعی در طی مهر1394 تا تیر 1395 احداث شد. عامل پوشش گیاهی (C) برای هر کرت کاشته شده از مقدار هدررفت خاک از آن کرت به مقدار هدررفت خاک از کرت شاهد با فاصله ردیف یکسان (بدون کشت بذر) تعیین شد. برای تحلیل آماری وجود تفاوت معنیدار بین دو فاصله ردیف کشت یا بین دو تراکم بذر از نظر عامل پوشش گیاهی، از آزمون t جفتی استفاده شد. یافتهها: نتایج نشان داد که عامل پوشش گیاهی (C) در تراکم بذر 90 و 120 کیلوگرم در هکتار به ترتیب 42/0 و 43/0 است. مقدار عامل پوشش گیاهی بین دو تراکم بذر از نظر آماری معنیدار نبود. افزایش تراکم بذر در ردیفهای کشت، رشد بوتههای گندم را به دلیل افزایش شدت رقابت در گیاهان روی هر ردیف، کاهش داد. مقدار عامل پوشش گیاهی در خطیکار 9 ردیفی با فاصله ردیف کشت 25 سانتیمتری برابر 34/0 بود در حالی که مقدار آن برای خطیکار 11 ردیفی 51/0 بود که نشان دهنده افزایش 33 درصدی و معنیدار در مقدار عامل پوشش گیاهی بود (p<0.05). در روش کشت 9 ردیفی از یک سو با افزایش سطح مقطع عرضی شیار، تنش برشی جریان و احتمال هدررفت خاک و در نتیجه مقدار عامل پوشش گیاهی کمتر شد و از سوی دیگر، رقابت اندکی بین گیاهان در ردیفهای کشت وجود داشت. از این رو هدررفت خاک در کرت تحت کشت به مراتب کمتر از کرت بدون پوشش بود. برهمکنش تراکم بذر و فاصله ردیف از نظر تأثیر بر عامل پوشش گیاهی معنیدار نبود. کمترین مقدار عامل پوشش گیاهی (C) در کشت با خطیکار 9 ردیفی (با فاصله ردیف کشت 25 سانتیمتر) با تراکم کشت 120 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتیجهگیری: این پژوهش نشان داد که عامل پوشش گیاهی در گندم دیم بین 33/0 تا 51/0 متغیر است. تراکم کشت بذر عامل مهم تعیین کننده مقدار عامل پوشش گیاهی نبود در حالی که فاصله ردیف کشت بهطور چشمگیری مقدار این عامل را تحت تأثیر قرار داد. مقدار عامل پوشش گیاهی گندم را میتوان با تغییر فاصله ردیف از 11 ردیفی (با فاصله ردیف کشت 20 سانتیمتر) به 9 ردیفی (با فاصله ردیف کشت 25 سانتیمتر) با تراکم بذر 120 کیلوگرم در هکتار بهطور قابل توجهی کاهش داد. | ||
کلیدواژهها | ||
باران طبیعی؛ تنش برشی جریان؛ سطح مقطع عرضی شیار؛ هدررفت خاک | ||
مراجع | ||
1.Bayat Movahed, F., and Rezaei, S.A. 2012. Water Erosion Control (Environmental Approaches). Agriculture Science of Iran Press, 162p. (In Persian)
2.Casermeiro, M.A., Molina J.A., M.T., Delacruz Caravaca, M.I., Hernando Massanet, and Moreno P.S. 2004. Influence of scrubs on runoff and sediment loss in soils of Mediterranean climate, Catena. 57: 97-107.
3.Das, T.K., and Yaduraju, N.T. 2011. Effects of missing-row sowing supplemented with row spacing and nitrogen on weed competition and growth and yield of wheat. Crop and Pasture Science. 62: 48-57.
4.El Kateb, H., Zhang, H., Zhang, P., and Mosandl, R. 2013. Soil erosion and surface runoff on different vegetation covers and slope gradients: a field experiment in Southern Shaanxi Province, China. Catena. 105: 1-10.
5.Emam, Y. 2011. Cereal production. Shiraz University Press. 150p. (In Persian)
6.Fayos, C.B., Martinez-Mina, M., Arnau- Roosalen, E., Calvo-Cases., Castillo, V., and Albaladsjo. J. 2006. Measuring soil erosion by field plots: Understanding the sources of variation. Earth- Science Reviews. 78: 267-285.
7.Gabriels, D., Ghekiere, G., Schiettecatte, W., and Rottiers, I. 2003. Assessment of USLE cover-management C-factor for 40 crop rotation system on arable farms in the Kemmel beek watershed, Belgium. Soil and Tillage Research. 74: 47-53.
8.Gee, G.W., Bauder, J.W., and Klyte, A. 1986. Particle-size analysis. Methods of soil analysis. Part 1. Physical and mineralogical methods, Pp: 383-411.
9.Jackson, M.L. 1975. Soil chemical analysis- advanced course. University of Wisconsin, 181p.
10.Jones, E.P. 2000. Circulation in the arctic ocean. Polar Research 20: 2. 139-146.
11.Junakova, N., and Balintova, M. 2012. Predicting of soil loss in the Tisovec catchment, Slovakia. Chemical Engineering, 28p.
12.Kemper, W.D., and Rosenau, R.C. 1986. Aggregate stability and size distribution. In: A. Klute (Eds.) Methods of soil analysis. Part 1. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.Pp: 425-442.
13.Keshavarz, A., Kamali, J., Dehghan, A., Hamidnejad, M., Sadri, B., Heidari, A., and Mohsenin, M. 2002. A project for increasing grain yield in irrigated and rainfed wheat in Iran. Ministry of Agriculture, Iran, 174p.
14.Khanjani Safdar, A., Ahmadi, A., and Sadeghzadeh, M.E. 2015. Determination of crop management factor at different growth stages of rainfed Chickpea in semiarid region for using in USLE model: a case study in Tikmeh Dash of East Azerbaijan. Applied Soil Research 3: 1. 78-87. (In Persian)
15.Lean, 1982. Soil pH and lime requirement. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties, (methods of soilan2),Pp: 199-224.
16.Legout, C., Leguedois, S., Le Bissonnais, Y., and Issa, O.M. 2005. Splash distance and size distributions for various soils. Geoderma. 124: 3. 279-292.
17.Molina, A., Govers, G., Vanacker, V., Poesen, J., Zeelmaekers, E., and Cisneros, F. 2007. Runoff generation in a degraded Andean ecosystem: Interaction of vegetation cover and land use. Catena. 71: 2. 357-370. 18.Morgan, R.P.C. 1987. Evaluating the role of vegetation in soil erosion control with implications for steepland agriculture in the tropics. In: Steepland Agriculture in the Humid Tropics, T.H., Tay, A.M., Mokhtaruddin and A.B., Zahari (Eds.). Malaysian Agricultural Research and Development Institutel Malaysian Society of soil science‚ Kuala Lumpur‚ Pp: 23-401.
19.Nunes, A.N., Coelho, C.O.A., Almeida, A.C., and Figueiredo, A. 2010. Soil erosion and hydrological response to land abandonment in a central Inland area of Portugal, Land Degradation and Development. 21: 260-273.
20.Panagoa, P., Borrelli, P., Meusburger, K., Alewell, Ch., Lugato, E., and Montanarella, L. 2015. Estimating the soil erosion cover management factor at the European Scale. J. Homepage. Land Use Polics. 48: 38-50.
21.Refahi, H. 2009. Water Erosion and Control. 6th Edition, Tehran University Press, 671p. (In Persian)
22.Rejman, J.J., Tyrski, R., and Paluszek, J. 1998. Spatial and temporal variations in erodibility of Loess soil. Soil and Tillage Research. 46: 1. 61-68.
23.Sadeghi, S., Puorghasemi, H., and Mohammadi, M. 2007.Comparison of accuracy of some methods for estimating soil erosion and sediment yield in rangeland lands. 1st J. Pp: 60-71. (In Persian)
24.Schönbrodt, S., Saumer, P., Behrens, T., Seeber, C., and Scholten, T. 2010. Assessing the USLE crop and management factor C for soil erosion modeling in a large mountainous watershed in Central China. J. Earth Sci. 21: 6. 835-845.
25.Seutloali, K.E., and Beckedahl, H.R. 2015. Understanding the factors influencing rill erosion on roadcuts in the south eastern region of South Africa. Solid Earth. 6: 2. 633.
26.Shapiro, C.A., and Wortmann, C.S. 2006. Corn response to nitrogen rate, row spacing, plant density in Eastern Nebraska. Agron. J. 98: 529-535.
27.Shiferaw, B., Smale, M., Braun, H.J., Duveiller, E., and Reynolds, M. 2013.Crops that feed the world 10. Past successes and future challenges to the role played by wheat in global food security. Food Security. 5: 291-317.
28.Summer, M.E., Miller, W.P., Sparks, D.L., Page, A.L., and Johnston, C.T. 1996. Cation exchange capacity and exchange coefficients. Methods ofsoil analysis. Part 3-chemical methods, Pp: 1201-1229.
29.Vaezi, A.R., Sadeghi, S.H.R., Bahrami, H.A., and Mahdian, M.H. 2008. Modeling the USLE K-factor for calcareous soil in northwest Iran. Geomorphology. 97: 3. 414-423.
30.Walkley, A., and Black, I.A. 1934. An examination of the degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Science.37: 1. 29-38.
31.Western, R.L. 1990. Soil testing and plant analysis: Soil Sci. Soc. Amer. J. Madison Wisconsin. USA, Pp: 25-44.
32.Wischmeier, W.H., and Smith, D.D. 1978. Predicting Rainfall Erosion Losses-A Guide to Conservation Planning. Agricultural Handbook No. 537, USDA, Washington, USA, 58p.
33.Zarrinabadi, E., and Vaezi, A.R. 2016. Runoff and soil loss as affected by land use change and plough direction in poor vegetation cover pastures. Iran. J. Soil Water Res. 47: 1. 87-98.
34.Zhang, G.H., Liu, G.B., Wang, G.L., and Wang, Y.X. 2011. Effects of vegetation cover and rainfall intensity on sediment bound nutrient loss,size composition and volume fractal dimension of sediment particles. Pedosphere. 21: 5. 676-684.
35.Zhou, X.B., Chen, Y.H., and Ouyang, Z. 2011. Effects of row spacing on soil water and water consumption of winter wheat under irrigated and rainfed conditions. Plant, Soil and Environment. 57: 3. 115-121. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 408 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 267 |