دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها631
تعداد مقالات6,573
تعداد مشاهده مقاله8,909,505
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,436,688
شریعتی نیا, فاطمه, آذری, آرمان, رحیمی, اصغر, جعفری, آزاده, مداح حسینی, شهاب. (1399). تنوع اکوتیپی منداب (‏Eruca sativa L.‎‏) در تحمل به شوری کلرید سدیم در مرحله جوانه‌زنی وگیاه کامل ‏. , 13(3), 141-158. doi: 10.22069/ejcp.2021.18035.2333
فاطمه شریعتی نیا; آرمان آذری; اصغر رحیمی; آزاده جعفری; شهاب مداح حسینی. "تنوع اکوتیپی منداب (‏Eruca sativa L.‎‏) در تحمل به شوری کلرید سدیم در مرحله جوانه‌زنی وگیاه کامل ‏". , 13, 3, 1399, 141-158. doi: 10.22069/ejcp.2021.18035.2333
شریعتی نیا, فاطمه, آذری, آرمان, رحیمی, اصغر, جعفری, آزاده, مداح حسینی, شهاب. (1399). 'تنوع اکوتیپی منداب (‏Eruca sativa L.‎‏) در تحمل به شوری کلرید سدیم در مرحله جوانه‌زنی وگیاه کامل ‏', , 13(3), pp. 141-158. doi: 10.22069/ejcp.2021.18035.2333
شریعتی نیا, فاطمه, آذری, آرمان, رحیمی, اصغر, جعفری, آزاده, مداح حسینی, شهاب. تنوع اکوتیپی منداب (‏Eruca sativa L.‎‏) در تحمل به شوری کلرید سدیم در مرحله جوانه‌زنی وگیاه کامل ‏. , 1399; 13(3): 141-158. doi: 10.22069/ejcp.2021.18035.2333

تنوع اکوتیپی منداب (‏Eruca sativa L.‎‏) در تحمل به شوری کلرید سدیم در مرحله جوانه‌زنی وگیاه کامل ‏

مجله تولید گیاهان زراعی
مقاله 9، دوره 13، شماره 3، آذر 1399، صفحه 141-158    اصل مقاله (467.7 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2021.18035.2333
نویسندگان
فاطمه شریعتی نیا1؛ آرمان آذری1؛ اصغر رحیمی1؛ آزاده جعفری2؛ شهاب مداح حسینی* 1
1گروه ژنتیک و تولید گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر رفسنجان
2‏گروه ژنتیک و تولید گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر رفسنجان
چکیده
سابقه و هدف: شوری‎ ‎یکی‎ ‎از‎ ‎مهمترین‎ ‎تنش‌های‎ ‎محیطی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎مناطق‎ ‎خشک‎ ‎دنیا‎ ‎نظیر‎ ‎ایران‎ ‎تولید‎ ‎محصول‎ ‎را‎ ‎محدود‎ ‎می-‏نماید. به‌منظور برآورده کردن نیازهای غذایی جمعیت در حال رشد جهان، استفاده از زمین‌های حاشیه‌ای که معمولا قدرت باروری ‏پایینی دارند و به درجات مختلفی تحت تاثیر تنش‌های عناصر غذایی، شوری و ... هستند، برای تولید محصولات جایگزین بدون ‏کاهش چشمگیر در ارزش اقتصادی محصول اصلی، راهکاری عملی به نظر می‌رسد. منداب (‏Eruca sativa‏) به‌عنوان یکی از ‏گیاهان بسیار کهن بومی خاورمیانه سازگاری بسیار بالایی به شرایط گرم و خشک این منطقه دارد. این گیاه می‌تواند به‌عنوان کود ‏سبز یا گیاه پوششی نقش مهمی در حفاظت خاک در زمین‌های آیش و همچنین برنامه‌های تناوب داشته باشد. با این حال دانش ‏چندانی در مورد تحمل به شوری منداب در مرحله جوانه‌زنی و مراحل رشدی و گیاه کامل وجود ندارد. این آزمایش با هدف ‏بررسی واکنش شاخص‌های جوانه‌زنی و اجزا عملکرد چند اکوتیپ محلی منداب به شوری و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به ‏شوری به‌منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی احتمالی انجام شد
مواد و روش‌ها: این پژوهش در چارچوب دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول در چارچوب طرح کاملا تصادفی ‏به‌صورت فاکتوریل دو عاملی و با چهار تکرار، درصد و سرعت جوانه‌زنی و بنیه بذر هفت اکوتیپ محلی گردآوری شده از دو ‏استان کرمان و فارس به نام‌های سیرجان، بردسیر، ریگان، شهداد، آباده، دهمورد و درجوه در شوری‌های شاهد (آب‌مقطر)، 3، 6، ‏‏9، 12، 15 و 18 ‏دسی‌زیمنس بر متر اندازه‌گیری شد. در آزمایش دوم در چارچوب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار ‏همان اکوتیپ‌ها در شرایط نیمه‌مزرعه‌ای درون باکس‌های سیمانی و در خاکی غیرشور (8/1 دسی‌زیمنس بر متر) کاشته شدند و تا ‏مرحله چهار برگی با آب شهر آبیاری شدند. سپس اعمال شوری با آب شور برای رسیدن به سطح شوری 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس ‏بر متر انجام شد. در هر دو آزمایش شوری با حل کردن غلظتهای مختلف نمک کلرید سدیم در آب بدست آمد. در پایان فصل ‏رشد عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت به همراه ارتفاع ساقه و تعداد دانه در خورجین اندازه‌گیری شدند. برخی ‏شاخص‌های تنش، برای اکوتیپ‌ها محاسبه شد و بر اساس تحلیل همبستگی و بای‌پلات نتایج تفسیر شد. ‏
یافته‌ها: در همه اکوتیپ‌ها، درصد و سرعت جوانه‌زنی و همچنین بنیه گیاهچه با افزایش شوری از سطح شاهد به 18 دسی‌زیمنس ‏برمتر کاهش یافت اما از این لحاظ بین اکوتیپ‌ها تفاوت قابل توجهی وجود داشت. سرعت جوانه‌زنی و بنیه گیاهچه در اثر ‏تیمارهای شوری بسیار بیشتر از درصد جوانه‌زنی کاهش یافتند. بر اساس روش نمره‌دهی، سیرجان، درجوه و بردسیر به‌ترتیب ‏به‌عنوان اکوتیپ‌های برتر، متوسط و ضعیف از نظر تحمل به شوری شناسایی شدند. در آزمایش نیمه‌مزرعه‌ای واکنش اکوتیپ‌ها ‏بسیار متفاوت بود و اکوتیپ شهداد هم در شرایط شاهد و هم در شوری 12 دسی‌زیمنس بر متربالاترین عملکرد دانه و بیولوژیک را ‏نشان داد. از نظر مقدار عددی اکوتیپ شهداد و درجوه به‌ترتیب بیشترین و کمترین مقدارهای ‏STI، ‏GMP، ‏HM‏ و ‏MP‏ را به‌خود ‏اختصاص دادند. تحلیل بای‌پلات نیز نشان داد که شهداد بیشترین عملکرد دانه و کمترین حساسیت به شوری را دارد.‏
نتیجه‌گیری: تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین اکوتیپ‌ها از نظر تحمل به شوری در مرحله جوانه‌زنی و گیاه کامل مشاهده شد. با ‏این‌حال واکنش اکوتیپ‌ها در این دو مرحله متفاوت بود که نشان می‌دهد سازوکارهای تحمل به شوری در مراحل نموی مختلف ‏متفاوت است و ممکن است ارتباط نزدیکی با مبداء جغرافیایی – اقلیمی بذر نداشته باشد. بر اساس نتایج به نظر می‌رسد منداب در ‏گروه گیاهان نیمه متحمل به شوری قرار داشته باشد و از این‌رو امکان کشت وکار آن به‌عنوان گیاه فرعی در برخی از خاک‌های ‏شور وجود داشته باشد.‏
کلیدواژه‌ها
بایپلات؛ تحمل؛ جوانه‌زنی؛ شاخص تنش؛ عملکرد
مراجع
  1. Ashraf, M. 1994. Organic substances responsible for salt tolerance in Eruca sativa. Biol. Planta. 36: 2. 255-259.
  2. Ashraf, M., and Mc Neilly, T. 2004. Salinity tolerance in Brassica oilseeds. Critic. Rev. Plant. Sci. 23: 2. 157-174.
  3. Ashraf, M., and Noor, R. 1993. Growth and pattern of ion uptake in Eruca sativa Mill under salt stress. Angewandte Bot. 67: 2. 17-21.
  4. Ashraf, M.Y., and Sarwar, G. 2002. Salt tolerance potential in some members of Brassicaceae physiological studies on water relations and mineral contents. P: 237-245, In: R. Ahmad and K.A. Malik (eds), Prospects for saline agriculture. Springer Netherlands.
  5. Aktas, H., Abak, K., and Cakmak, I. 2006. Genotypic variation in the response of pepper to salinity. Sci. Hort. 110: 3. 260-266.
  6. Azari, A., Modares Sanavi, S., Askari, H., Ghanati, F., Naji, A., and Alizadeh, B. 2012. Effect of salt stress on morphological and physiological traits of two species of rapeseed (Brassica napus and rapa). Iran. J. Crop. Sci. 14: 2.121-135. (In Persian)
  7. Barbieri, G., Bottino, A., Di Stasio, E., Vallone, S., and Maggio, A. 2011. Proline and light as quality enhancers of rocket (Eruca sativa Mill) grown under saline conditions. Sci. Horti. 128: 4. 393-400.
  8. Baskin, J., and Baskin, C. 2004. A classification system for seed dormancy. Seed Sci Res. 14: 1. 1-16.
  9. Blum, A. 2011. Drought resistance- is it really a complex trait. Func. Plant. Biol. 38: 10. 753-757.
  10. Bouslama, M., and Schapaugh, W. 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1: Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop. Sci. 24: 5. 933-937.
  11. Doležalová, I., Duchoslav, M., and Dušek, K. 2013. Biology and yield of rocket (Eruca sativa ) under field conditions of the Czech Republic (Central Europe). Notulae Botanicae Horti. Agro. Cluj-Napoca. 41: 2. 530-537.
  12. El-Hendawy, S., Hassan, W., Al-Suhaibani, N., and Schmidhalter, U. 2017. Spectral ‎assessment of drought tolerance indices and grain yield in advanced spring wheat lines grown under ‎full and limited water irrigation. Agric. Water Manage. 182: 3. 1-12.
  13. Ellis, R., and Roberts, E. 1980. Towards a rational basis for testing seed quality. P: 605-635, In: D. Butterworth (eds), Seed production, University of Nottingham, London.
  14. Fallahi, H., Fadaeian, G., Gholami, M., Daneshkhah, O., Hosseini, F., Aghhavani-Shajari, ‎, ‎and‎ Samadzadeh, A. 2015. Germination response of grass pea (Lathyrus sativus L.) and ‎arugula ‎‎ (Eruca sativa L.) to osmotic and salinity stresses. Plant Breed. Seed. Sci. ‎‎71: 4. 97-108. ‎
  15. Farshadfar, A., and Javadinia, J. 2011. Evaluation of chickpea (cicer arietinum ) genotypes for drought tolerance. Seed Plant Improve. J. 27: 4. 517-537. (in Persian)
  16. Fernandez, G. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. P: 257-270, In: International Symposium on Adaptation of Vegetable and other Food Crops in Temperature and Water Taiwan.
  17. Fischer, R., and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars: I. Grain yield responses. Aust. J. Agric. Res. 29: 5. 897-912.
  18. Garg, G. and Sharma, V. 2014. Eruca sativa (L.): botanical description, crop improvement, and medicinal properties. J. Herb. Spice. Medicin. Plants. 20: 2. 171-182.
  19. Ghobadi, M., Bakhshandeh, M., Fathi, G., Gharineh, M., Alami-Said, K., Naderi, A., and Ghobadi, M. 2006. Short and long periods of water stress during different growth stages of canola (Brassica napus): effect on yield, yield components, seed oil and protein contents. J. Agron. 5: 2. 336-342.
  20. Gholipouri, A., Sedghi, M., Sharifi, R., and Nazari, N. 2009. Evaluation of drought tolerance ‎indices and their relationship with grain yield in wheat cultivars. Rec. Res. Sci. ‎ 1: 4. 195-198. ‎
  21. Hamilton, J.M., and Fonseca, J.M. 2010. Effect of saline irrigation water on antioxidants in three hydroponically grown leafy vegetables: Diplotaxis tenuifolia, Eruca sativa, and Lepidium sativum. Hortsci. 45: 4. 546-552.
  22. Khan, M.A., and Gul, B. 2006. Halophyte seed germination. P: 11-30, In D.J. Webber (eds), Ecophysiology of high salinity tolerant plants. Springer. Netherlands.
  23. Khan, M.A., and Weber, D.J. 2006. Ecophysiology of high salinity tolerant plants. Springer, Netherlands, Pp: 153-167.
  24. Krishnamurthy, S.L., Gautam, R.K., Sharma, P.C., and Sharma, D.K. 2016. Effect of different ‎salt stresses on agro-morphological traits and utilization of salt stress indices for reproductive stage ‎salt tolerance in rice. Field Crop. Res. 190: 1. 26-33.
  25. Kristin, A.S., Senra, R.R., Perez, F.I., Enriquez, B.C., Gallegos, J.A.A., Vallego, P.R., Wassimi, N., and Kelley, J.D. 1997. Improving common bean performance under drought stress. Crop. Sci. 37: 1. 43-50.
  26. Kumar, G., Purty, R.S., Sharma, M.P., Singla-Pareek, S.L., and Pareek, A. 2009. Physiological responses among Brassica species under salinity stress show strong correlation with transcript abundance for SOS pathway-related genes. J. Plant. Physiol. 166: 5. 507-520.
  27. Maguire, J.D. 1962. Speed of germination—aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop. Sci. 2: 2. 176-177.
  28. Mansouri, I., Najafi Zarini, H., Babeian Jelodar, N., and Pakdin, A. 2019. Evaluation of Salt ‎tolerance in some canola (Brassica napus) genotypes under normal and salt stress conditions. ‎J. Crop. Breed. 11: 30. 23-36.
  29. Matthees, H.L., Thom, M.D., Gesch, R.W., and Forcella, F. 2018. Salinity tolerance of germinating alternative oilseeds. Ind Crop. Prod. 113: 3. 358-367.
  30. Miceli, A., Moncada, A., and D'Anna, F. 2003. Effect of water salinity on seeds-germination ‎of ‎Ocimum ‎basilicum L., Eruca sativa and Petroselinum hortense Hoffm. Acta. ‎Hort. ‎‎609: 4.365-370.‎
  31. Monti, A., Venturi, P., and Elbersen, H. 2001. Evaluation of the establishment of lowland and upland switchgrass (Panicum virgatum ) varieties under different tillage and seedbed conditions in northern Italy. Soil. Till. Res. 63: 2. 75-83.
  32. Negrão, S., Schmöckel, S., and Tester, M. 2017. Evaluating physiological responses of plants to ‎salinity stress. Ann. Bot. 119: 1. 1-11.
  33. Opoku, G., Davies, F., Zetina, E., and Gamble, E. 1996. Relationship between seed vigour and yield of white beans (Phaseolus vulgaris ). Plant Var. Seed. 9: 119-125.
  34. Orsini, F., Maggio, A., Mickelbart, M.V., D'Urzo, M.P., Bressan, R.A., Inan, G., Yun, D.J., Serra, S., Jeong, J.C., Oh, D.H., Bohnert, H.J., Consiglio, F., and Li, X. 2010. A comparative study of salt tolerance parameters in 11 wild relatives of Arabidopsis thaliana. J. Exp. Bot. 61: 13. 3787-3798.
  35. Pezeshkpour, P., Nazari, S., Mohamadi, F., and Sepahvand, L. 2006. Study of some quantitative traits of Kabul pea genotypes under terminal drought stress in Khoramabad. Proceeding of the 9th Congress of Crop Science and Plant Breeding.
  36. Porch, T.G. 2006. Application of stress indices for heat tolerance screening of common ‎ J. Agron. Crop. Sci. 192: 5. 390-394.
  37. Puppala, N., Fowler, J.L., Poindexter, L., and Bhardwaj, H.L. 1999. Evaluation of salinity tolerance of canola germination. P: 251-253, In: J. Janick (eds), Perspectives on new crops and new uses. ASHS Press, Alexandria, VA.
  38. Purty, R.S., Kumar, G., Singla-Pareek, S.L., and Pareek, A. 2008. Towards salinity tolerance in Brassica: an overview. Physiol. Mol. Biol. Plant. 14: 1. 39-49.
  39. Ramirez-Vallejo, P., and Kelly, J.D. 1998. Traits related to drought resistance in common bean. Euph. 99: 2. 127-136.
  40. Rehman, S., Harris, P., and Bourne, W. 1998. Effects of pre-sowing treatment with calcium salts, potassium salts, or water on germination and salt tolerance of Acacia seeds. J. Plant. Nut. 21: 2. 277-285.
  41. Rosielle, A., and Hamblin, J. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-Stress environment. Crop. Sci. 21: 6. 943-946.
  42. Salama, F., Khodary, S., and Heikal, M. 1981. Effect of soil salinity and IAA on growth, photosynthetic pigments, and mineral composition of tomato and rocket plants. Phyton. 21: 2. 177-188.
  43. Santo, A., Mattana, E., Frigau, L., Marzo Pastor, A., Picher Morelló, M.C., and Bacchetta, G. 2017. Effects of NaCl stress on seed germination and seedling development of Brassica insularis Moris (Brassicaceae). Plant. Biol. 19: 3. 368-376.
  44. Seyedi, J., Nabipour, A., and Vazan, S. 2012. Defining selection indices for drought tolerance in chickpea under terminal drought stresses. J. Crop. Breed. 5: 11. 98-113. (in Persian)
  45. Shahbazi, M., Kiani, A.R., and Raeisi, S. 2011. Determination of salinity tolerance threshold in two rapeseed (Brassica napus ) cultivars. Iran. J. Crop. Sci. 13: 1. 18-31. (In Persian)
  46. Sharafi, Y., Majidi, M.M., Mirkhani, M., and Rahnama, M. 2014. Biplot analysis for assessing morphological variation and drought tolerance in seven species of Brassica. J. Plant. Process. Func. 3: 7. 13-26. (In Persian)
  47. Singh, G., Kumar, P., Gupta, V., Tyagi, B.S., Singh, C., Sharma, A.K., and Singh, G.P. 2018. ‎Multivariate approach to identify and characterize bread wheat (Triticum aestivum) germplasm for ‎waterlogging tolerance in India. Field. Crop. Res. 221: 2. 81-89.
  48. Sio-Se Mardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K., and Mohammadi, V. 2006. Evaluation of drought ‎resistance indices under various environmental conditions. Field. Crop. Res. 98: 3. 222- 229.
  49. Taheripoorfard, Z., Izadi Darbandi, A.,
    Ghazvini, H., Ebrahimi, M., and Mortazavian, S.M. 2015. Study of terminal drought tolerance in promising barley genotypes using stress susceptibility and tolerance indices. J. Appl. Crop. Breed. 1: 1. 39-55. (in Persian)
  50. Urlić, B., Dumičić, G., Romić, M., and Ban, S. G. 2017. The effect of N and NaCl on growth, yield, and nitrate content of salad rocket (Eruca sativa). J. Plant Nut. 40: 18. 2611-2618.
  51. Vadez, V., Rashmi, M., Sindhu, K., Muralidharan, M., Pushpavalli, R., Turner, N.C., Krishnamurthy, L., Gaur, P.M., and Colmer, T.D. 2012. Large number of flowers and tertiary branches, and higher reproductive success increase yields under salt stress in chickpea. Eur J. Agron. 41: 42-51.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 361
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 350


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب