
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 622 |
تعداد مقالات | 6,489 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,604,859 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,198,402 |
برآورد اثرات ژنی و ترکیبپذیری صفات عملکرد و اجزای عملکرد در گندم نان | ||
پژوهشهای تولید گیاهی | ||
دوره 29، شماره 4، دی 1401، صفحه 121-139 اصل مقاله (898.83 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jopp.2022.19844.2906 | ||
نویسندگان | ||
لیلا آهنگر* 1؛ حسن قوجق2 | ||
1نویسنده مسئول، بخش تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گنبد، دانشگاه گنبدکاووس، گلستان، ایران. | ||
2مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گنبد، گلستان، ایران. | ||
چکیده | ||
سابقه هدف: گندم اولین غله مهم دنیا و یکی از محصولات راهبردی کشور و منبع اصلی تامین پروتئین و کالری به شمار می رود. با توجه به روند رو به رشد جمعیت جهان، تولید و ایجاد رقمهای جدید همواره مورد توجه بهنژادگران میباشد. در برنامههای اصلاحی، انتخاب والدین بر اساس قدرت ترکیبپذیری عمومی و خصوصی جهت دستیابی به نتاج مطلوب از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی قابلیت ترکیبپذیری عمومی و خصوصی و مطالعه نحوه کنترل ژنتیکی و وراثتپذیری عملکرد و اجزای عملکرد با استفاده از پنج رقم متنوع گندم و هیبریدهای F1 حاصله از آنها جهت تعیین بهترین روش اصلاحی و انتخاب ارقام و هیبریدهای برتر انجام گرفت. مواد و روشها: در این بررسی برای تهیه مواد ژنتیکی پنج ژنوتیپ گندم نان شامل کوهدشت، لاین 17، کریم، قابوس و آسمان در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس در سال زراعی 1398-1397به روش تلاقی نیمه دایالل با یکدیگر تلاقی و در سال زراعی 1399-1398 پنج والد به همراه 10 هیبرید F1 آنها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته (سانتیمتر)، تعداد دانه پر در سنبله، طول سنبله (سانتیمتر)، وزن هزار دانه (گرم)، عملکرد (گرم/مترمربع) یادداشت برداری/ اندازه گیری شدند. یافتهها: معنیدار شدن اثرات در تجزیه واریانس ساده صفات حاکی از وجود تفاوت ژنتیکی در بین ژنوتیپهای مورد بررسی و امکان ادامه آنالیز به روش دایالل بود. بر اساس نتایج تجزیه ژنتیکی بر اساس روش دو مدل B گریفینگ، ترکیبپذیری عمومی و خصوصی برای کلیه صفات معنیدار بود که نشاندهنده تاثیر همزمان اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژنها در کنترل صفات است ولی سهم اثرات ژنی افزایشی برای تمامی صفات به جز وزن هزار دانه بیشتر از اثرات ژنی غیرافزایشی بود. بهترین ترکیبشونده از حیث افزایش طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد رقم آسمان شناخته شد. همچنین بهترین ترکیب شونده از نظر صفات زودرسی و پاکوتاهی رقم لاین 17 با کمترین ترکیبپذیری عمومی شناخته شد. بهترین دورگ برای صفات وزن هزار دانه و عملکرد هیبرید لاین 17× کوهدشت بود که بیشترین ترکیبپذیری خصوصی را داشت. نتایج آزمون مقدماتی دلالت بر صحت فرضیات مدل جینکز و هیمن تنها برای صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، عملکرد بوته بود. بررسی پارامترهای ژنتیکی هیمن حاکی از معنیدار بودن پارامترهای D و H1 بود اما سهم بالای واریانس D نشان داد که اثرات ژنی افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی این صفات بیشترین اهمیت را داشت. میزان وراثتپذیری خصوصی نیز از 63/0 در صفت تعداد دانه در سنبله تا 93/0 برای ارتفاع بوته متغییر بود. نتیجهگیری کلی: نتایج گریفینگ و هیمن بیانگر تاثیر توام واریانس افزایشی و غیرافزایشی برای تمامی صفات بود. اما مقادیر پایین میانگین درجه غالبیت و قطع کردن خط رگرسیون در بخش مثبت محور Wr و همچنین معنیدار بودن نسبت GCA/SCA حاکی از سهم بالای اثرات افزایشی در کنترل این صفات بود. بنابراین برای اصلاح این صفات با توجه به اهمیت اثرات افزایشی، روش گزینش و انتخاب میتواند روش مناسبی باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
ترکیبپذیری؛ گندم؛ دایالل؛ عملکرد و وراثت پذیری | ||
مراجع | ||
1.Giraldo, P., Benavente, E., Manzano-Agugliaro, F. and Gimenez, E. 2019. Worldwide research trends on Wheat and Barely: A bibliometric comparative analysis. Agron. 9:352. doi:10.3390/ agronomy9070352.
2.Mohammadi, M., Sharifi, P., Karimizadeh, R. and Rostaei, M. 2017. Evaluatingthe genetic parameters for some morpho-physiological traits in wheat using diallel analysis. Cereal Res. 7: 3. 343-356. (In Persian with English abstract)
3.Foroozanfar, M., Bihamta, M.R., Peyghambary, S.A. and Zeynali, H. 2011. Evaluation of bread wheat genotypes under normal and water stress conditions for agronomic traits. J. Agric. Sci. Sustain. Prod. 21: 3. 33-46. (In Persian with English abstract)
4.Nabovati, S., Aghaee, M., Sarbarzeh, R., Choukan, F., Ghanavati, S. and Najafian, G. 2010. Genetic variation in agronomic characteristics and grain quality traits of durum wheat genotypes. Seed. Plant Improve. J. 26: 331-350. (In Persian with English abstract)
5.Norouzi, M.A., Ahangar, L., Peygamzadeh, K., Sabouri, H. and Sajadi, S.J. 2021. Heritability and gene action of different traits in spring oilseed rape using Diallel analysis. J. Cell Biol. 13: 39. 166-178.(In Persian with English abstract)
6.Griffing, B. 1956. A generalized treatment of the use of diallel crosses in quantitative inheritance. Heredity. 10: 31-50.
7.Hayman, B.I. 1954. The analysis of variation of diallel tables. Biometrics.10: 235-244.
8.Ahmad, F., Khan, S., Latif, A., Khan, H., Khan, A. And Nawaz, A. 2011. Genetics of yield and related traits in bread wheat over different planting dates usingdiallel analysis. Afr. J. Agric. Res.6: 6. 1564-1571.
9.Moghadam, S.F., Talei, A. and Peighambari, S.A. 2020. Improving the salinity tolerance of wheat genotypes by using diallel cross. Iran. J. Field Crop Sci. 50: 4. 175-188. (In Persian with English abstract)
10.Eftekhari, A., Baghizadeh, A., Abdoshahi, R. and Yaghoubi, M.M. 2017. Estimation of Genes Effect and Combining Ability of AgronomicTraits in Some Bread Wheat Varieties under Drought Stress. J. Crop Breed.9: 22. 98-108. (In Persian with English abstract)
11.Kandil, A.A., Sharief, A.E. and Gomaa, H.S.M. 2016. Estimation of general and specific combining ability in bread wheat (Triticum aestivum L.). Int. J. Agron. Agric. Res. 8: 2. 37-44.
12.Adel, M.M. and Ali, E.A. 2013. Gene action and combining ability in a six parent diallel cross of wheat. Asian J. Crop Sci. 5: 14-23.
13.Sharief, A.E., EL Hindi, M.H., Sultan, M.S., Abdel EL Latif, A.H. andEL Hawary, M.N. 2006. Heterosis in some bread wheat crosses under normal and water stress conditions. Egypt J. Plant Breed. 10: 1-14.
14.Abdul Rahman Rashid, M., Salam Khan, A. And Iftikhar, R. 2012. Genetic studies for yield and yield related parameters in bread wheat. Am-Eurasian J. Agric. Environ. Sci. 12: 12. 1579-1583.
15.Ojaghi, J. and Akhundi, A. 2010. Genetic effects for grain yield and its related traits in doubled Haploid lines of wheat. Inter. J. Agric. Biol. 12: 1. 86-90.
16.Jinks, J.L. and Hayman, B.I. 1953.The analysis of diallel crosses. Maize Genet. 43: 223-234.
17.SAS. 2017. Statistical Analysis Systems (SAS). SAS Version 9.1. SAS Institute Inc., Cary, USA., SAS Institute.
18.Rodríguez, F., Alvarado, G., Pacheco, Á., Crossa, J. and Burgueño, J. 2015. AGD-R (Analysis of genetic designs with R for Windows) version 4.0. CIMMYT.
19.Ali Khokhar, A., Gul Nizamani, F., Rind, R.A., Nizamani, M.M., Khokhar, M.U., Shah, A., Nizamani, A.L. and Rind, M.R. 2019. Combining ability estimates in 6 × 6 half diallel crosses of bread wheat (Triticum aestivium L.). PAB. 8(3): 1980-1990.
20.Mohammadi, S.H. and Khodambashi Emami, M. 2008. Graphical analysis for grain yield of wheat and its components using diallel crosses. Seed. Plant J.24: 475-486 (In Persian with English abstract)
21.Fellahi, Z.E.A., Hannachi, A. and Bouzerzour, H. 2015. Partial diallel analysis of genetic behavior for several polygenic traits in bread wheat (Triticum aestivum L.). Int. J. Plant Biol. Res.3: 1042-1049.
22.Khahani, B., Bihamta, M.R. and Naserian, B. 2018. Estimation of general and specific combining abilities of morphological traits and grain yield in bread wheat. J. Cell Biol. 10: 25. 53-62.
23.Tousi Mojarrad, M. and Ghannadha, M. 2008. Diallel Analysis for estimation of genetic parameters in relation to traits of wheat height in normal anddrought conditions. J. Water. Soil Sci. 12: 43. 143-155. (In Persian with English abstract) 24.Parveen, N., Kanwal, A., Amin, E., Shahzadi, F., Aleem, S., Tahir, M.,Younas. A., Aslam, R., Aslam, N., Ghafoor, I., Makhdoom, M., Shakir, M.A. and Najeebullah, M. 2018. Assessment of heritable variation and best combining genotypes for grain yield and its attributes in bread wheat. Americ. J. Plant Sci. 9: 1688-1698.
25.Arminian, A. and Houshmand, S.2017. Investigation and importanceof relationships of grain yield andyield components in wheat breeding (Triticum aestivum L.). J. Crop Breed.9: 23. 1-8.
26.Saberi, M.H., Arazmjoo, E and Amini, A. 2016. Assessment of diversity and identifying of effective traits on grain yield of bread wheat promised lines under salt stress conditions. J. Crop Breed. 8: 20. 31-40.
27.Singh, R.K. and Chaudhary, B.D.2007. Biometrical methods in quantitative genetic analysis (3th ed.). Kalyani Publishers.
28.Abdi, H. and Fotokian, M.H. 2017. Graphical analysis of grain yield and its components in some bread wheat cultivars by diallel-Hayman method. Iran. J. Field Crop Sci. 48: 4. 913-922. (In Persian with English abstract)
29.Kamalizadeh, M., Hoseinzadeh, A. and Zeinali Khanghah, H. 2013. Evaluation of inheritance for some quantitative traits in bread wheat using generation mean analysis under water deficit condition. Iran. J. Field Crop Sci.44: 2. 317-326.
30.Zare Kohan, M. and Heidari, B. 2012. Estimation of genetic parameters for maturity and grain yield in diallel crosses of five wheat cultivars usingtwo different models. J. Agric. Sci.4: 8. 74-85.
31.Sadeghi, F. 2014. Evaluation of genetic structure of yield and yield components in bread wheat (Triticum aestivum L.) using diallel method. J. Crop Breed.6: 13. 101-113. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 256 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 212 |