
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,746,497 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,308 |
بررسی نقش عوامل محیطی بر ویژگیهای رویشی گونه ریواس (Rheum ribes L.) | ||
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
دوره 29، شماره 3، مهر 1401، صفحه 85-99 اصل مقاله (870.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2023.20820.3599 | ||
نویسندگان | ||
محسن زارع زاده کسرینه1؛ جلیل فرزادمهر* 2؛ مریم آذرخشی3؛ حامد سنگونی4 | ||
1دانشآموخته کارشناسیارشد گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربتحیدریه، خراسانرضوی، ایران. | ||
2نویسنده مسئول، استادیار گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربتحیدریه، خراسانرضوی، ایران. | ||
3استادیار گروه مهندسی طبیعت و گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربتحیدریه، خراسانرضوی، ایران | ||
4استادیار اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان فیروزه، استان خراسانرضوی، ایران | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: شناخت رفتار گیاهان در ارتباط با عوامل اکولوژیکی، اطلاعات پایه بهمنظور اصلاح و بهرهبرداری صحیح از مراتع فراهم میکند. همچنین تعیین محدوده پراکنش گونههای گیاهی و مطالعه ویژگیهای رویشگاه آنها به انتخاب مکان مناسب برای استقرار آنها کمک میکند. گونه ریواس یکی از گونههای مرتعی است که علاوه بر داشتن خواص دارویی مهم به دلیل حفاظت خاک در عرصههای مراتع خشک و نیمهخشک ارزشمند است. با توجه به کاهش تراکم این گونه در رویشگاههای طبیعی طی دهههای اخیر، شناخت ویژگیهای رویشگاهی میتواند کمک مؤثری در امر اصلاح و توسعه ریواس داشته باشد. بنابراین در این پژوهش، اثر عوامل محیطی بر ویژگیهای رویشی گونه ریواس در سه رویشگاه مختلف مورد بررسی قرار میگیرد. مواد و روشها: در این تحقیق ویژگیهای رویشگاهی در سه رویشگاه چوبک، طرق و کرکز از بخش کوهسرخ واقع در شهرستان کاشمر و ارتباط آنها با ویژگیهای رویشی گیاه ریواس شامل وزن پایه، تعداد ساقهها و طول ساقهها بررسی شدهاست. عوامل اکولوژیکی مورد بررسی شامل عوامل خاک مانند هدایت الکتریکی، اسیدیته، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، مواد آلی، درصد رس، شن، سیلت و فاکتورهای فیزیوگرافی شیب، جهت و ارتفاع بودند. در هر یک از رویشگاههای مورد مطالعه 10 نمونه ریواس جمع آوری شد. در مرحله اول وزن هر پایه برداشت شده اندازهگیری و سپس وزن ساقههای بدون غلاف تعیین شد. همچنین تعداد ساقهها در هر نمونه شمارش و طول هر ساقه بهطور جداگانه اندازهگیری شد. در نهایت ماتریس شرایط محیطی و ویژگیهای رویشی ریواس با استفاده از آنالیز افزونگی (RDA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که خصوصیات خاک در سایتهای مختلف و در یک سایت در عمقهای مختلف خاک متفاوت است. در بین عوامل توپوگرافی، ارتفاع بیشترین نقش را بر ویژگیهای گیاه ریواس دارد. ارتفاع بیشترین همبستگی و رابطه مثبت را با طول و تعداد ساقه ریواس در سطح معنیداری 5 درصد دارد. بهطوری که با افزایش ارتفاع، طول ساقه آنها نیز افزایش مییابد. از میان خصوصیات خاک، درصد ماسه، سیلت، فسفر، پتاسیم و درصد آهک از مهمترین عوامل مؤثر بر خصوصیات ریواس هستند. درصد ماسه با وزن ساقه ریواس همبستگی بیشتری دارد و با افزایش درصد ماسه، وزن ساقه افزایش مییابد. پارامترهای شوری خاک و درصد سیلت با خصوصیات گیاه ریواس رابطه منفی دارند. بهطوری که با افزایش این پارامترها در خاک، تعداد و طول ساقهها و همچنین وزن آنها کاهش مییابد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که گونه ریواس در سایت رویشی چوبک دارای بیشترین میزان ویژگیهای رویشی است، بنابراین منطقه چوبک نسبت به دو منطقه دیگر شرایط پوشش گیاهی مناسب تری را برای این گونه فراهم کرده است. در این سایت نمونه های برداشت شده ریواس بیشترین تعداد ساقه و بیشترین میانگین وزن ساقه ها با 1316 گرم را دارا می باشد. بنابراین می توان این سایت را بهعنوان بهترین منطقه کشت ریواس معرفی کرد. همچنین از نظر پارامترهای محیطی مؤثر بر خصوصیات رویشی ریواس، از بین عوامل توپوگرافی، ارتفاع از سطح دریا، از بین خواص خاک، درصد ماسه، سیلت، فسفر، پتاسیم و آهک از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر ویژگیهای ریواس هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
RDA؛ خاک؛ توپوگرافی؛ ریواس؛ تعداد ساقه | ||
مراجع | ||
1.Zare Chahouki, M.A., and Abbasi, M. 2018. Habitat prediction model medicinal species of Rheum ribes L. with Maximum Entropy model in Chahtorsh rangeland of the Yazd province. Journal of Range and Watershed Management. 71: 2. 379-391.
2.Sun, M., Li, L., Wang, M., Wijk, E., He, M., Wijk, R., Koval, S., Hankemeier, Th., Greef, J., and Wei, Sh. 2016. Effects of growth altitude on chemical constituents and delayed luminescence properties in medicinal rhubarb. Journal of Photochemistry & Photobiology. 162: 24-33.
3.Gholami, A., and Akhondi, M. 2004. Morphological study and medicinal properties of rhubarb in Khorasan province. 2nd Conference on Medicinal Plants, Tehran, February 27 and 29, 2004 Faculty of Agricultural Sciences, Shahed. (In Persian)
4.Bashiri, M., and Maroosi, A. 2020. Modelling climatic parameters affecting the annual yield of Rheum Ribes rangeland species using data mining algorithms. Rangeland. 14: 3. 451-435.
5.Zarei, Gh., Morovati, A., Mirrakni Banadaki, S.V., and Dehestani Ardakani, M. 2016. Investigating some ecological features of rhubarb plant in Erchelan area of Yazd province. Plant Ecophysiology. 7: 23. 195-203. (In Persian)
6.Soleymani, F. 2013. Study of ecological characteristics of rhubarb (Rheum ribes) and cotton astragalus (Astragalus gossypinus Fischer) species in rangeland ecosystems of Qom province. Master Thesis, Payame Noor University of Tehran. 125p. (In Persian)
7.Khalighifar, A. 2014. Determining the potential habitat of rhubarb species using Maxent and Garp methods in Isfahan province. Master Thesis, Isfahan University of Technology. 143p. (In Persian)
8.Williams, A.K. 2003. The influence of probability of detection when modeling species occurrence using GIS and survey data. Journal of Virginia polytechnic institute and state university. 3: 1. 55-79.
9.Azarnivand, H., Jafari, M., Moghaddam, M.R., Jalili, A., and Zare Chahouk, M.A. 2003. The effects of soil characteristics and elevation on distribution of two Artemisia species (Case study: Vard Avard, Garmsar and Semnan rangelands). Iranian Journal of Natural Resources. 56: 1,2. 93-100. (In Persian(
10.Tavassol, M.H., and Gafari, M. 2003. The effect of soil factors on canopy cover in some index plant species in semi-arid Taleghan region. Journal of science of agriculture and natural resources. 10: 1. 115-130. (In Persian)
11.Zare Chahoki, M.A., and Shafizade, M. 2008. Environmental effective factors on distribution of arid plants (Case study: Chahbyki region of Yazd province. Iranian journal of Range and Desert Reseach. 15: 3. 403-414. (In Persian)
12.Rezaipoorbaghedar, A., Sadeghinia, M., Nohegar, A., and Hakimi M.H. 2014. Determination of some soil properties on distribution of vegetation types and Dorema ammoniacum and Rheum ribes in ranges of Baghedar region in Bafgh city. Desert Ecosystem Engineering Journal. 3: 4. 69-78. (In Persian)
13.Motamedi, J., Sofi Khajavi, E., Alijanpour, A., and Sheidai Karkaj, E. 2019. Relationship between habitat characteristics and Salep (Orchis palustris Jacq.) production in Targavar meadows of Urmia. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research. 35: 2. 240-251. (In Persian)
14.Ghelichnia, H., Mirdavoudi, H., and Cherati, A. 2022. The study of habitats and response pattern of Salsola kerneri (Wol) Botsch. to environmental factors in rangelands of Mazandaran province. 29: 4. 291-300. (In Persian)
15.Motamedi, J., Mahmudi, Z., Sheidai Karkaj, E., and Mofidi, M. 2021. Changes of morphological traits of Astragalus brachyanus species under environmental and management factors in mountainous rangelands of Rajhan, Urmia. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology). 34: 3. 785-795. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 421 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 241 |