
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,503 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,659,373 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,260,724 |
پهنهبندی و الویتبندی فعالیتهای تفرجی در جنگلهای مانگرو خمیر و قشم | ||
پژوهشهای علوم و فناوری چوب و جنگل | ||
دوره 30، شماره 3، مهر 1402، صفحه 87-114 اصل مقاله (1.85 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2023.21652.2031 | ||
نویسندگان | ||
پروانه سبحانی1؛ افشین دانه کار* 2 | ||
1دانشجوی پسادکتری، گروه محیطزیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران. | ||
2استاد ، گروه محیطزیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: در فرآیند برنامهریزی و توسعه فعالیتهای طبیعتگردی، پهنهبندی و الویتبندی مناسب فعالیتهای تفرجی برای استقرار و جانمایی در طبیعت از اهمیت ویژهای برخوردار است. بدین ترتیب که فعالیتهای تفرجی مستعد و قابل استقرار در پهنههای انتخاب شده در گسترههایی از طبیعت مورد طراحی قرار میگیرد و سپس به ارائه برنامه مدیریتی پایدار با لحاظ نمودن آموزش، مشارکت و پایش بر انجام فعالیتهای تفرجی اقدام میشود. بر این اساس در مطالعه حاضر ضمن شناسایی پهنههای مناسب برای توسعه فعالیتهای تفرجی مورد تقاضا و قابل توسعه در جنگلهای مانگرو خمیر و قشم، به الویتبندی هر یک از این فعالیتها با توجه به توان و قابلیت عرصههای طبیعی منطقه و همچنین معیارهای پیشنهادی و مؤثر بر توسعهء آنها صورت گرفت. مواد و روشها: در این مطالعه به پهنهبندی فعالیتها بر اساس رابطه خطی شاخصهای مکانی پرداخته شد. سپس به وزندهی و الویتبندی این فعالیتها مطابق با یکسری از معیارهای منتخب بر اساس نظرات کارشناسان و متخصصان و همچنین مطالعات و اسناد مشابه اقدام گردید. در فرآیند شناسایی معیارها، همچنین شرایط محیطی محدوده مورد مطالعه و سایر عواملی که میتواند بر توسعه فعالیتهای تفرجی در این منطقه مؤثر باشد، مورد توجه قرار گرفت. معیارهای مورد مطالعه شامل شبکه دسترسی جادهای، فاصله از شهر، موقعیت سکونتگاهها، زیرساختهای دریایی و بندرهای موجود، فاصله از لکههای حفاظتی و جمعیت ساکن است. این معیارها ابتدا در دامنه عددی 0 تا 1 به روش خطی، استانداردسازی شده و سپس با استفاده از مدل ANP به هر یک از معیارها وزنی اختصاص داده شد. در ادامه برای هر یک از معیارها نقشهای مکانی در نرم افزار Arc GIS تهیه گردید و برای الویتبندی فعالیتهای تفرجی از روش Topsis در نرم افزار Topsis Solver استفاده شد. یافتهها: مطابق نتایج بهدست آمده پهنهبندی فعالیتهای تفرجی در این منطقه شامل 4 گزینه از نحوه ترکیب فعالیتهای تفرجی مورد تقاضا در جنگلهای مانگرو خمیر و قشم میباشد که گزینه 1 شامل پهنههایی با سه فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا و پیادهروی و جنگلگردی)، گزینه 2 شامل پهنههایی با چهار فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا، پیادهروی و جنگلگردی و بازدید از روستاهای حاشیه جنگل)، گزینه 3 شامل پهنههایی با پنج فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا، گردش با قایق موتوری، ماهیگیری با قلاب و عکاسی در جنگل مانگرو) و در نهایت گزینه 4 در برگیرنده هفت فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا، پیادهروی و جنگلگردی، تماشای جزایر گلی و جنگلی، اردو زدن در جنگل مانگرو، گردش در کرانه با موتور 4 چرخ و حمام آفتاب در کرانه) است. نتایج وزدندهی معیارها نیز نشان داد که بیشترین وزن مربوط به معیار زیرساختهای دریایی و بندرهای موجود و کمترین وزن به معیار فاصله از شهر اختصاص یافته است. در نهایت رتبهبندی فعالیتهای تفرجی حاکی از آن است که بالاترین الویت مربوط به گزینه 2، و الویتهای بعدی به ترتیب شامل گزینههای 3، 1 و 4 میباشند. نتیجهگیری: به طور کلی با توجه به نتایج بهدست آمده، یکی از عمدهترین عوامل در توسعه طبیعتگردی پایدار و همچنین امکان بهرهوری از توان و جاذبههای گردشگری در اکوسیستمهای طبیعی، پهنهبندی و الویتبندی فعالیتهای تفرجی متناسب با شرایط محیطی منطقه میباشد. با توجه به اینکه جنگلهای مانگرو خمیر و قشم از ذخایر ارزشمند حفاظت شده سواحل جنوب کشور میباشد، الویتبندی فعالیتهای تفرجی در پهنههای مناسب و خارج از زونهای حفاظتی منطقه میتواند ضمن حفاظت از این رویشگاههای طبیعی به استفاده پایدار از ظرفیت منابع طبیعی و نحوه متناسب توزیع فعالیتهای تفرجی در منطقه کمک نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
فعالیتهای تفرجی ساحلی-دریایی؛ پهنهبندی و الویتبندی؛ جنگلهای مانگرو خمیر و قشم | ||
مراجع | ||
1.Mahmoudi, B. A., & Mohammadi, K. (2013). Planning and placement of tourism activities in natural areas (case study: Abider resort in Sanandaj city). Natural Ecosystems of Iran. 4 (1), 75-86. [In Persian]
2.Lopes, E., Araújo-Vila, N., Costa Perinotto, A. R., & Cardoso, L. (2022). Tourism and land planning in natural spaces: bibliometric approach to the structure of scientific concepts. Land. 11 (11), 1930.
3.Komossa, F., van der Zanden, E. H., Schulp, C. J. E., & Verburg, P. H. (2018). Mapping landscape potential for outdoor recreation using different archetypical recreation user groups in the European Union. Ecological Indicators. 85, 105-116.
4.Yun, H. G., Kang, D. J., & Kang, Y. (2021). Outdoor recreation planning and management considering FROS and Carrying capacities: A case study of forest wetland in Yeongam-gum, South Korea. Environment, Development and Sustainability. 24, 502-526.
5.Word Bank. (2020). Developing nature-based tourism as a strategic sector for green growth in Lao PDR. IBRD. IDA.
6.Yuxi, Z., & Linsheng, Z. (2020). Identifying conflict tendency between nature-based tourism development and ecological protection in China. Ecological Indicators. 109, 105791.
7.Sorensen, F., & Grindsted, T. S. (2022). Sustainability approaches and nature tourism development. Annals of Tourism Research. 91, 103307.
8.Nakoui Naini, S. A., Ghanbari, Y., & Barghi, H. (2015). Assessing the sustainability of existing exploitation systems in the agricultural sector of Isfahan province (small farmers, rural production cooperatives and agricultural joint-stock companies). Quarterly J. of Geography and Environmental Sustainability. 20, 39-53. [In Persian]
9.Eagles, P. F. J., McCool, S. F., & Haynes, C. D. A. (2002). Sustainable tourism in protected areas: Guidelines for planning and management. Gland, Switzerland and Cambridge, UK: IUCN.
10.Blanco-Cerradelo, L., Diéguez-Castrillón, M. I., Fraiz-Brea, J. A., & Gueimonde-Canto, A. (2022). Protected areas and tourism resources: Toward sustainable management. Land. 11 (11), 2059.
11.Ramyar, M., Asadi Amiri, T., Momeni, O., Ghasemi, M. J., & Zaheer, Z. U. R. (2020). Tourists' perspective on ecotourism infrastructures in Mazandaran province of Iran. J. of Humanities and Social Sciences Studies (JHSSS). Pp: 109-118.
12.Danehkar, A., & Mahmoudi, B. A. (2016). Design and management of forest parks. Institute of Scientific-Applied Higher Education. 293p. [In Persian]
13.Mahmoudi, B. A., Payesh, K., & Heydari, Z. (2018). Planning the development of natural tourism in the model tourism area of Anshan in Khuzestan province. Scientific and specialized quarterly of tourism research and sustainable development. 1 (3), 37-44. [In Persian]
14.Bagharian, L., Sahrainejad, N., & Mousavi Fatemi, H. (2022). Designing Biston forest park in order to develop concentrated recreation using the ecological model of tourism. Sustainability, Development and Environment. 3, 13-28. [In Persian]
15.Franceschinis, C., Swait, J., Vij, A., & Thiene, M. (2022). Determinants of recreational activities choice in protected areas. Sustainability. 14 (1), 412.
16.DaRugna, O. A., Kaemingk, M. K., Chizinski, Ch. K., & Pope, K. L. (2022). Heterogeneity of recreationists in a park and protected area. PLoS One. 17 (5), e0268303. 17.Bayat, M., Bettinger, P., Masteali, S. H., Hamidi, S. K., Masood Awan, H. U., & Abolhasani, A. (2023). Recreation potential assessment at Tamarix forest reserves: A method based on multicriteria evaluation approach and landscape metrics. Forests. 14 (4), 705.
18.Cetin, M., & Sevik, H. (2016). Evaluating the recreation potential of Ilgaz mountain national park in Turkey. Environmental monitoring and assessment. 188, 1-10.
19.Tabibian, S., Hosseini, K., Rezvani, M., & Homayoon Nezhad, I. (2022). Ecological potential evaluation of the Kan watershed for ecotourism development using AHP and Fuzzy logic in GIS. Environmental Resources Research. 10 (1), 9-22.
20.Bazmara Baleshti, M., Tavakoli, M., & Jafarzadeh, K. (2017). Evaluation of suitable areas for ecotourism development in protected areas, a case study: Khaiz Protected Area. Spatial Planning and Planning. 21 (3), 118-95.
21.Dehghani Firouzabadi, L., Ildermi, A.R., Mirsengari, M., & Abedian, S. (2022). Assessment and zoning of potential areas for the development of water recreation by combining AHP, TOPSIS and GIS in the water resources of Durud city. Scientific J. of Geography and Planning. 26 (80), 133-155.
22.Sobhani, P., & Danehkar, A. (2023). Natural features and management areas of Khamir and Gheshm mangrove forests. Nature of Iranz. 8 (4-41), 8-16. [In Persian]
23.Danekar, A., Azizi Jalilian, M., Lotfikhah, S., Farozd, M., Davar, L., Samadi, B., Yaqoubzadeh, M., Mafigholami, D., Faizi, S., Mashhadi, M., Khatibi, A., Petrosian, H., Dadashzadeh Z., & Khodam Astanehossein. A. R. (2019). Action plan for the integrated management of the coastal zone of Bandar Khmeir city. Review plan of integrated management studies of coastal areas of Hormozgan province, Ports and Maritime Organization. Iran Structural Consulting Engineers. 382p.
24.Kabuli, M., Aliabadian, M., Tohidifar, M., Hashemi, A. R., & Roselar, K. (2016). Iran bird atlas, first edition. 624p. [In Persian]
25.Sharifi, N. (2022). Development of a comprehensive model for the purpose of zoning protected areas based on multi-criteria decision-making methods (case study: mangrove protected area). Doctoral dissertation in the field of environmental sciences. Faculty of Natural Resources and Environment - Islamic Azad University, Science and Research Unit. 150p. [In Persian]
26.Mirzaei, A. (2021). Proportion measurement of territorial waters of Hormozgan province for marine tourism activities zoning. Master's thesis in the field of natural resources-environmental engineering. Agriculture and Natural Resources Campus, Tehran Univ. of Natural Resources. [In Persian]
27.Sobhani, P., & Danehkar, A. (2023). Identifying recreational activities and investigating location indicators for nature tourism development in Hara Protected Area. Tourism management studies. 18 (61), 65-110. [In Persian]
28.Lotfikhah, S., Frouzad, M., Yaqubzadeh, M., Danehkar, A., & Kordi, F. (2018). Coastal management plan (SMP) of Hormozgan province. Review plan for integrated management studies of coastal areas of Hormozgan province. Iran's structural consulting engineers. General Directorate of Coastal and Port Engineering, Vice-Chancellor of Infrastructure Development and Engineering. Ports and Maritime Organization. 177p. [In Persian]
29.Masoudi, M., Salman Mahini, A. A., Mohammadzadeh, M., & Mirkarimi, S. H. (2016). Ecotourism planning in protected areas using multi-criteria evaluation (case study: Miankala Wildlife Sanctuary). J. of Natural Environment. 69 (1), 211-229. [In Persian]
30.Parhizgar, A., & Ghafari Gilande, A. (2006). Geographic information system and multi-criteria decision-making analysis. Samt Publications. [In Persian]
31.Asgharpour, M. J. (2006). Multi-criteria decision-making. Tehran University Press. [In Persian]
32.Chakraborty, S. (2022). TOPSIS and modified TOPSIS: A comparative analysis. Decision Analytics J. 2, 100021.
33.Danehkar, A., Karimi, S., Taheri Sartashnizi F., Davar, L., Jafari, Sh., Baghkhanipour, S., & Babazadeh, S. (2016). Ecological land capability evaluation in the Baliran pilot. Building a multiple-use forest management framework to conserve biodiversity in the Caspian Hyrcanian Forest Landscape. FRWO/UNDP/ GEF, 144p.
34.Babazadeh Khamene, S., Danehkar, A., & Taheri Sarteshnizi, F. (2014). Evaluation of tourism activities based on sustainable development (case study: Sisangan forest park). 21st National Geomatics Conference. Country Mapping Organization, Tehran, Pp: 1-10. [In Persian]
35.Gharibzadeh, M., Safania, A. M., Naghshbandi, S. S., & Abolfazl Farahani, A. (2023). Providing a model for the development of sports tours in the tourism industry. PLoS One, 18 (5), e0285457.
36.Tavakkoli, M. H., & Dehghani, E. (2020). Sport Tourism Site Selection Model by Environmental Capability Evaluation: Lahijan County. www.researchgate.net/publication/341434945.
37.Yaqubzadeh, M., Salman Mahini, A. A., Moslehi, M., Danekar, A., & Mikayili Tabrizi, A. R. (2020). Investigating the role of dock on vegetative and reproductive characteristics of mangrove trees (Avicennia marina (Forssk.) Vierh). Iranian J. of Forest and Spruce Research. 28 (3), 256-244. [In Persian]
38.Sorkhai, F., Saibani, H. R., & Swadi, M. (2021). Developing a tourism destination management model with an emphasis on beach sports (case study: coastal cities of Hormozgan). J. of urban tourism. 9 (1), 18-30. [In Persian]
39.Yang, J. J., Lo, H. W., Chao, Ch. Sh., Shen, Ch. Ch., & Yang, Ch. Ch. (2020). Establishing a sustainable sports tourism evaluation framework with a hybrid Multi-criteria decision-making model to explore potential sports tourism attractions in Taiwan. Sustainability. 12 (4), 1673. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 204 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 173 |