
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,503 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,643,218 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,237,830 |
بررسی عملکرد کنجد مقاوم به ریزش دانه در تیمارهای مختلف آرایش کاشت و تراکم در گرگان | ||
مجله تولید گیاهان زراعی | ||
دوره 16، شماره 4، دی 1402، صفحه 133-148 اصل مقاله (750.61 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2024.21507.2588 | ||
نویسندگان | ||
مجید غلامحسینی* 1؛ کمال پیغام زاده2؛ سعداله منصوری3؛ ابوالفضل فرجی4؛ فرناز شریعتی5 | ||
1استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
2استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، | ||
3استادیار ، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج.ایران | ||
4استاد، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، | ||
5استادیار ، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: در ایران مشابه بسیاری دیگر از کشورهای تولیدکننده کنجد انبوهی از تودههای محلی کنجد وجود دارد که هر یک به شرایط اقلیمی- خاکی ناحیه مورد تولید کموبیش سازگاری دارند، ولی مناسب کشت در اراضی بزرگ و زراعت مکانیزه نیستند. در سال 1395 بذر یک ژنوتیپ کنجد مقاوم به ریزش دانه وارد کشور شد که به نظر میرسد میتواند در برنامههای توسعه کشت کنجد در کشور مثمرثمر باشد. با توجه به کمبود اطلاعات در ارتباط با مباحث بهزراعی از جمله آرایش کاشت و تراکم مناسب این ژنوتیپ خاص کنجد به-ویژه در استان گلستان، این پژوهش اجرا گردید. مواد و روشها: آزمایش به صورت بلوکهای خرد شده (نواری) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال 1399 و 1400 در مزارع پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان (گرگان) با طول جغرافیایی 54 درجه و 24 دقیقه و عرض جغرافیایی 36 درجه و 53 دقیقه و ارتفاع 5/5 متر از سطح دریا در اقلیم معتدل با تابستانهای گرم و خشک اجرا شد. در این پژوهش اثر فاصله بین ردیفهای 30، 45 و 60 سانتیمتری (به عنوان کرتهای اصلی) و فاصله بین بوتههای 5، 8، 11 و 14 سانتی-متری (به عنوان کرتهای فرعی) بر صفات مورفولوژیک، اجزاء عملکرد و عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دانه ژنوتیپ کنجد مقاوم به ریزش دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده ها به روش تجزیه مرکب با فرض اثر تصادفی سال و با استفاده از نرمافزار SAS نسخه 4/9 انجام شد. برای مقایسه میانگین اثرات اصلی از آزمون LSD در سطح احتمال پنج درصد و در صورت معنیدار بودن اثر متقابل، برشدهی و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون LS-means انجام گرفت. یافتهها: نتایج نشان داد که در سال اول، بلندترین بوتهها (193 سانتیمتر) از آرایش کاشت 8×60 سانتیمتر و در سال دوم (211 سانتیمتر) از آرایش کاشت 11×30 سانتیمتر حاصل شد. علاوه بر این افزایش تراکم کاشت از 10 به 35 بوته در مترمربع، 22 سانتیمتر ارتفاع بوته را افزایش داد اما بیشتر شدن تراکم به دلیل افزایش شدت رقابت باعث کاهش ارتفاع بوته شد. همچنین در سال اول بیشترین تعداد کپسول در بوته (201 عدد) از آرایش کاشت 14×60 سانتیمتر و در سال دوم (169 عدد) از آرایش کاشت 11×60 سانتیمتر حاصل شد. از طرف دیگر با نزدیک شدن فاصله بین ردیفها و بین بوتهها که با افزایش تراکم کاشت همراه است از تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه کاسته شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل فاصله بین ردیفها در فاصله بین بوتهها در سطح احتمال یک درصد بر عملکرد دانه معنیدار بود. حداکثر عملکرد دانه با رکورد 3025 کیلوگرم در هکتار از آرایش کاشت 11×30 سانتیمتر بدست آمد. گرچه با افزایش تراکم، تعداد شاخه فرعی و اجزاء عملکرد کاهش پیدا کرد، اما این کاهش اجزای عملکرد در تک بوته با افزایش تعداد بوته در واحد سطح جبران شده و در تراکم 30 بوته در مترمربع، بیشترین عملکرد دانه بدست آمد. همچنین نتایج حاکی از آن بود که با افزایش تراکم کاشت بیشتر از 30 بوته در مترمربع درصد روغن دانه کاهش یافت. نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد که متوسط و حداکثر عملکرد دانه ژنوتیپ مقاوم به ریزش در مقایسه با متوسط عملکرد کنجد در منطقه گرگان به ترتیب 3 و 4 برابر بیشتر بود. بنابراین با توجه به برداشت مکانیزه این ژنوتیپ و همچنین عملکرد دانه بالای آن، قابلیت توصیه کشت این ژنوتیپ کنجد در آرایش کاشت 11×30 سانتیمتر و تراکم 30 بوته در مترمربع در منطقه گرگان وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اجزاء عملکرد؛ دانه روغنی؛ عملکرد دانه؛ عملکرد روغن | ||
مراجع | ||
1.Oloniruha, J.A., Ogundare, S.K. & Olajide, K. (2021). Growth and yield of sesame (Sesamum indicum) as influenced by plant population density and organo-mineral fertilizer rates. Agro-Science, 20(1), 15-21.
2.Raikwar, R.S. & Srivastva, P. (2013). Productivity enhancement of sesame (Sesamum indicum L.) through improved production technologies. African Journal of. Agricultural Research, 8(47), 6073–6078.
3.Zhang, Y., Xu, Z., Li, J. & Wang, R. (2021). Optimum planting density improves resource use efficiency and yield stability of rainfed maize in semiarid climate. Frontiers in Plant Science, 12, 752606.
4.Roy, N., Abdullah-Mamun, S. M. & Sarwar-Jahan, M. (2009). Yield performance of sesame (Sesamum indicum L.) varieties at varying levels of row spacing. Research journal of agriculture and biological sciences, 5(5), 823–827.
5.Latifi, H., Khorramdel, S., Nassiri Mahallati, M. & Farzaneh Belgerdi, M. R. (2018). Effects of nitrogen fertilizer and plant density on yield and nitrogen efficiency indices of sesame using a central composite design. Journal of Plant Production Research, 25(3), 125-140. [In Persia]
6.Olowe, V.I.O. & Busari, L.D. (2003). Growth and grain yield of two sesame (Sesamum indicum L.) varieties as affected by row spacing in Southern Guinea savanna of Nigeria. Samaru: Journal of Agriculture Research, 19, 91-101.
7.Fanaie, H.R., Naroueirad, M.R. & Keshtkat, M.K. (2020). Evaluation of seed and oil production of sesame cultivars affected by row spacing and plant density. Journal of Plant Production Research, 27(3), 163-177. [In Persian]
8.Oztürk, O. & Şaman, O. (2012). Effects of different plant densities on the yield and quality of second crop sesame. International Journal of Biological, Biomolecular, Agricultural, Food and Biotechnological Engineering, 6(9), 644–649.
9.Jan, A., Ali, S., Adail, M. & Khan, A. (2014). Growth and yield components of sesame (Sesamum indicum L.) as influenced by phosphorus levels under different row spacing. Journal of Environment and Earth Science, 4(2), 150–154.
10.Ramazani, S.H.R. & Mansouri, S. (2017). Relationships of quantitative traits in advanced lines of sesame. Journal of Crop Breeding, 9(23), 58-66. [In Persian]
11.Sadeghi Garmaroodi, H., Gholamhoseini, M. & Habibzadeh, F. (2023). Sesame production challenges and approaches. Emam Khomeini International University Publication. Qazvin, Iran. 268 pp. [In Persian]
12.Langham, D. R. & Wiemers, T. (2002). Progress in mechanizing sesame in the US through breeding. In: J.Janick and A. Whipkey (eds.), Trends in new crops and new uses (pp. 157–173). Alexandria, VA: ASHS Press.
13.Mehdipour, H., Abbasi, R. & Abbasianh, A. (2017). Interaction of density and management of mungbean (Vigna radiata L.) on sesame (Sesamum indicum L.) seed yield and weeds control. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 27(2), 37-48. [In Persian]
14.Mahdi, A.R.A.E. & Alsayim, H.E. (2019). Influence of irrigation interval and plant population density on sesame growth and yield at high terrace soils. Nile Journal for Agricultural Sciences, 4(2), 1-10.
15.Samadzadeh, F., Pirzad, A.R. & Zeinalzadeh-Tabrizi, H. (2023). Effect of plant pattern and density on morphological characteristics and yield-related traits of non-dehiscent sesame cultivar. Journal of Crops Improvement, 25(1), 51-63. [In Persian]
16.Craine, J.M. & Dybzinski, R. (2013). Mechanisms of plant competition for nutrients, water and light. Functional Ecology, 27(4), 833-840.
17.Auwalu, B. M., Oseni, T. O., Okonkwo, C.A.C., Tenebe, V.A. & Pal, U. R. (1995). Influence of some agronomic practices on the growth and yield of vegetable sesame (Sesamum radiatum Schum.). Advances in Horticultural Science, 9(1), 33–36.
18.Karimi, Z., AghaAlikhani, M. & Gholamhoseini, M. (2018). Study of planting density on agronomic traits of sesame cultivars. Iranian Journal of Field Crops Research, 16(4), 821- 831. [In Persian]
19.Xu, C., Huang, S., Tian, B., Ren, J., Meng, Q. & Wang, P. (2017). Manipulating planting density and nitrogen fertilizer application to improve yield and reduce environmental impact in Chinese maize production. Frontiers in Plant Science, 8, 1234.
20.Li, X., Han, Y., Wang, G., Feng, L., Wang, Z., Yang, B., Du, W., Lei, Y., Xiong, S., Zhi, X., Xing, F., Fan, Z., Xin, M. & Li, Y. (2020). Response of cotton fruit growth, intraspecific competition and yield to plant density. European Journal of Agronomy, 114, 125991.
21.Yanegh, A., Rezvani Moghaddam, P., Zarghani, H. & Mohammadian, M. (2013). Assessment of above- and below-ground competition between sesame (Sesamume indicum L.) and pigweed (Amaranthus retroflexus) and its effects on sesame yield and yield components. Iranian Journal of Field Crops Research, 11(1), 88-96. [In Persian] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 349 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |