
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 622 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,616,179 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,206,229 |
تاثیر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد کنجد ناشکوفا در ساری و مغان | ||
پژوهشهای تولید گیاهی | ||
مقاله 9، دوره 31، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 171-188 اصل مقاله (863.27 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jopp.2023.21410.3045 | ||
نویسندگان | ||
مجید غلامحسینی* 1؛ حسین زینل زاده تبریزی2؛ سید عباسعلی اندرخور3؛ سعدالله منصوری4؛ فرناز شریعتی4؛ فرزین پرچمی عراقی5 | ||
1نویسنده مسئول، استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. | ||
2استادیار گروه باغبانی و زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ماناس، بیشکک، قرقیزستان. | ||
3استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران | ||
4استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. | ||
5استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مغان،ایران. | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: اگرچه کنجد از دیرباز محصول مناطق گرم و خشک جنوب کشور بوده است اما ویژگیهای زراعی مطلوب و همچنین صرفه اقتصادی زراعت آن به دلیل افزایش شدید قیمت کنجد در چند سال اخیر موجب اقبال برای توسعه کشت این محصول در نیمه شمالی کشور شده است. با این حال کنجد علیرغم داشتن پتانسیل بالا به دلایلی از جمله مدیریت ضعیف زراعی، تنشهای محیطی و عدم استفاده از ارقام اصلاح شده از عملکرد پایینی برخوردار است. بنابراین ارقام اصلاح شده کنجد بویژه از نظر مقاومت به ریزش دانه در کنار مدیریت بهزراعی صحیح شاید تنها گزینه موجود برای توسعه کشت کنجد در نقاط مختلف کشور باشد. بذر یک ژنوتیپ ناشکوفا کنجد (S29) در سال 1395 وارد کشور شد. بررسیهای چند ساله در ارتباط با این ژنوتیپ موید مقاوم به ریزش بودن آن میباشد. با این حال در ارتباط با مدیریت زراعی این ژنوتیپ از جمله آرایش کاشت و تراکم بوته بهینه آن اطلاعاتی در اختیار نیست. به همین منظور آزمایش حاضر طراحی و اجرا گردید. مواد و روشها: آزمایش در مزارع پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران (ساری) و اردیبل (مغان) در سالهای 1399 و 1400 اجرا شد. در این آزمایش اثر فاصله بین خطوط کشت30، 45 و 60 سانتیمتری و فاصله بوتهها روی خطوط کشت 5، 8، 11 و 14 سانتیمتری، با حداقل تراکم 12 بوته در مترمربع تا حداکثر تراکم 67 بوته در مترمربع، بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، اجزای عملکرد، عملکرد دانه و درصد روغن ژنوتیپ ناشکوفا کنجد مورد بررسی قرار گرفت. در هر مکان، آزمایش به صورت بلوکهای خرد شده (نواری) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. یافتهها: نتایج نشان داد در هر دو منطقه بیشترین ارتفاع بوته از فاصله بین خطوط کاشت 45 سانتیمتری و فاصله بین بوته هشت سانتیمتری بدست آمد و افزایش تراکم تا 45 بوته در مترمربع موجب افزایش ارتفاع بوته شد اما بیشتر شدن تراکم، ارتفاع بوته را کاهش داد. از طرف دیگر با نزدیک شدن فاصله بین خطوط کاشت و بین بوتهها که مترادف با افزایش تراکم کاشت است از تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول در هر دو منطقه کاسته شد. حداکثر عملکرد دانه در منطقه مغان به مقدار 1465 کیلوگرم در هکتار از آرایش کاشت 8×45 سانتیمتر بدست آمد هرچند تفاوت معنیداری با عملکرد حاصله از آرایش کاشت 5×45 سانتیمتر نداشت. این در حالی است که بیشترین عملکرد دانه در ساری به مقدار 824 کیلوگرم در هکتار از آرایش کاشت 14×30 سانتیمتر حاصل شد. نتایج بیانگر آن است که در هیچکدام از مناطق اجرای آزمایش، فاصله عریض بین خطوط کاشت (60 سانتیمتر) بیشترین عملکرد دانه را حاصل نکرد. با مشتقگیری از تابع رگرسیونی عملکرد دانه، تراکم بهینه برای منطقه مغان 23 بوته در مترمربع و برای منطقه ساری 31 بوته در مترمربع برآورد شد. نتیجهگیری: نتایج نشان داد که ژنوتیپ وارداتی ناشکوفا پتانسیل مطلوبی برای کشت در منطقه ساری ندارد به این دلیل که متوسط عملکرد و حتی حداکثر عملکرد آن در مقایسه با متوسط عملکرد منطقه پایینتر بود. در مقابل در منطقه مغان متوسط عملکرد این ژنوتیپ با متوسط عملکرد منطقه تقریبا برابری داشته و حداکثر عملکرد حاصله از این ژنوتیپ که از آرایش کاشت 8×45 سانتیمتر بدست آمد تا 250 کیلوگرم در هکتار از متوسط عملکرد کنجد در منطقه مغان بیشتر بود. بنابراین این ژنوتیپ به دلیل عملکرد دانه مناسب و همچنین کاهش هزینههای زراعت آن ناشی از امکان برداشت مکانیزه پتانسیل مطلوبی برای کشت در این منطقه دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
عملکرد دانه؛ فاصله بین خطوط کاشت؛ فاصله بین بوتهها؛ مقاومت به ریزش دانه | ||
مراجع | ||
1.Wei, P., Zhao, F., Wang, Z., Wang, Q., Chai, X., Hou, G. & Meng, Q. (2022). Sesame (Sesamum indicum L.): A comprehensive review of nutritional value, phytochemical composition, health benefits, development of food, and industrial applications. Nutrients, 14 (19), 4079-4115.
2.Hota, T., Pradhan, C. & Rout, G. R. (2019). Identification of drought tolerant Sesamum genotypes using biochemical markers. Indian Journal of Experimental Biology, 57, 690-699.
3.Afzalinia, S., Karami, A. & Rousta, M. J. (2018). Effect of conservation agriculture on soil properties and sesame yield in the sesame-wheat rotation. Applied Field Crops Research, 31(3), 20-40. [In Persian]
4.Golan, E., Peleg, Z., Tietel, Z. & Erel, R. (2022). Sesame response to nitrogen management under contrasting water availabilities. Oil Crop Science, 7 (4), 166-173.
5.Myint, D., Gilani, S. A., Kawase, M. & Watanabe, K. N. (2020). Sustainable sesame (Sesamum indicum L.) production through improved technology: An overview of production, challenges, and opportunities in Myanmar. Sustainability, 12, 3515-3602.
6.Sadeghi Garmaroodi, H., Gholamhoseini, M. & Habibzadeh, F. (2023). Sesame production challenges and approaches. Emam Khomeini International University Publication. Qazvin, Iran. 268 p. [In Persian]
7.Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Nourbakhsh, F. & Nehbandani, A. (2017). The Effect of planting pattern and density on yield and yield components of sesame (Sesamum indicum L.). Iranian Journal of Field Crops Research. 15 (1), 31-45. [In Persian] 8.Habibzadeh, F. & Gholamhoseini, M. (2022). Selection of the best planting method and plant density for two sesame (Sesamum indicum L.) cultivars with different growth types in Karaj region. Journal of Plant Production Research, 29 (1), 191-207. [In Persian] 9.Poorter, H., Jagodzinski, A. M., Ruiz-Peinado, R., Kuyah, S., Luo, Y., Oleksyn, J. & Sack, L. (2015). How does biomass distribution change with size and differ among species? An analysis for 1200 plant species from five continents. New Phytologist, 208 (3), 736-749.
10.Ahmad, R. M., Tariq, M. F. & Ahmad, S. (2002). Comparative performance of two sesame varieties under different row spacing. Asian Journal of Plant Sciences, 1 (5), 546-547.
11.El Naim, A. M., El Day, E. M. & Ahmed, A. A. (2010). Effect of plant density on the performance of some sesame (Sesamum indicum L.) cultivars under rainfed. Research journal of agriculture and biological sciences, 6 (4), 498-504. 12.Isaac, A. A., Oyebisi, A. K., Kayode, O. S. & Mojisola, A. S. (2020). Effects of spatial arrangement and population density on the growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) in a sesame/maize intercrop. Journal of Agricultural Sciences (Belgrade),65(4), 337-350.
13.Jakusko, B. B., Usman, B. D. & Mustapha, A. B. (2013). Effect of row spacing on growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) in Yola, Adamawa State, Nigeria. Journal of Agriculture and Veterinary Science, 2 (3), 36-39.
14.Degenhart, D. F. & Hondva, Z. P. (1981). The influence of seeding date and seeding rate on seed yield and growth characteristic of five genotype of Brassica napus L. Journal of Plant Sciences, 61, 158-190.
15.Fanaie, H. R., Naroueirad, M. R. & Keshtkat, M. K. (2020). Evaluation of seed and oil production of sesame cultivars affected by row spacing and plant density. Journal of Plant Production Research, 27 (3), 163-177. [In Persian]
16.Bahador, M., Moosavi, S. G. & Ramazani, S. H. R. (2019). Effect of weed free periods and crop density on morphological traits, yield, and yield components of sesame (Sesamum indicum L.). Iranian Plant Protection Research, 33 (2), 193-211. [In Persian]
17.Eilkaeei, M. N. & Emam, Y. (2003). Effect of plant density on yield and yield components in two winter oilseed rape (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Agriculture Science, 34 (3), 509-515. [In Persian]
18.Fathi, Gh. (2009). Grain yield response of three rapeseed cultivars to different plant densities. Iranian Journal of Field Crop Science, 29 (1), 1-10. [In Persian]
19.Saberi, R., Feyzbakhsh, M. T., Mokhtarpour, H., Mosavat, S. A. & Askar, M. (2010). Effect of plant density and planting pattern on grain yield and yield components in grain maize cv. KSC704. Seed and Plant Production Journal, 26 (2), 123-136. [In Persian]
20.Lisson, S. N. & Mendham, N. J. (2000). Agronomic studies of flax (Linum usitatissimum L.) in south-eastern Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture, 40, 1101-1112.
21.Scarisbrick, D. H., Daniels, R. W. & Nor Rawi, A. B. (1982). The effect of varying seed rate on the yield and yield components of oil-seed rape (Brassica napus L.). The Journal of Agricultural Science, 99, 561-568.
22.Kalantar Ahmadi, S. A., Daneshian, J., Tavakoli Hasanaklou, H. & Tavakoli Hasanaklou, N. (2015). Effects of planting pattern and density on yield of soybean genotypes under North Khuzestan conditions. Journal of Crop Production and Processing, 5 (17), 285-294. [In Persian]
23.Pourhadian, H. & Khajehpour, M. (2008). Effects of row spacing and planting density on growth indices and yield of safflower, local variety of Isfahan “Koseh” in summer planting. Journal of Crop Production and Processing, 11 (42), 17-31. [In Persian]
24.Koocheki, A., Azizi, M., Noroozian, A. & Najibnia, S. (2020). Evaluation of a wide range of plant density on yield and yield components of rapeseed (Brassica napus L.) cultivars. Journal of Agroecology, 12 (1), 1-13. [In Persian]
25.Cheema, M. A., Malik, M. A., Hussain, A., Shah, S. H. & Basra, S. M. A. (2001). Effect of time and rate of nitrogen and phosphorus application on the growth and the seed and oil yield of canola (Brassica napus L.). Crop Science, 186, 103-110. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 209 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 127 |