
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 626 |
تعداد مقالات | 6,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,746,443 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,317,284 |
ارزیابی آسیبپذیری اکوسیستم جنگلی و اولویتبندی عوامل تخریب منطقه دادآباد خرمآباد | ||
پژوهشهای علوم و فناوری چوب و جنگل | ||
دوره 31، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 1-22 اصل مقاله (811.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2024.21856.2042 | ||
نویسندگان | ||
معصومه منصوری1؛ ضیاالدین باده یان* 2؛ رحیم ملک نیا3؛ مرتضی قبادی4 | ||
1دکتری جنگلداری، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
2دانشیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران. | ||
3دانشیار گروه مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
4استادیار، گروه مهندسی محیطزیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
چکیده | ||
چکیده سابقه و هدف: امروزه، پیشگیری و یا کاهش پیامدهای نامطلوب ناشی تخریب و افزایش آسیب پذیری اکوسیستمهای جنگلی به یکی ازمهمترین اهداف مدیران منابع طبیعی در سراسر جهان تبدیل شده است. وجود کاربریهای ناسازگار یکی از مهمترین تهدیدات برای اکوسیستمهای جنگلی بخصوص تنوعزیستی آنها به شمار میرود. برای کشف و ارزیابی چنین تهدیداتی که زمینهساز تغییرات در سطح اکوسیستمهای جنگلی است، استفاده از فنون و ابزارهایی همچون سنجشازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از امکانات تحلیلی میتوانند نقش بسزایی در تولید اطلاعات مکانی داشته باشند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تخریب در اکوسیستم جنگلی دادآباد بر پایه مدل تخریب زیر واحدهای کاری و بررسی مهمترین فعالیتهای انسانی زمینهساز تخریب در منطقه است. مواد و روش ها: بدین منظور، برای کمی نمودن سنجههای سیمای سرزمین از نقشه کاربری/پوشش جنگلی منطقه دادآباد با 13 زیر حوزه استفاده شد. برای تهیه نقشه کاربری/پوشش، ابتدا تصویر ماهوارهای لندست را پیشپردازش نموده و تصویر در طبقات مختلف کاربری طبقهبندی شد. بدین منظور از تصاویر ماهوارهای مربوط به دوره زمانی 30 ساله (2018-1988) استفاده شد تا در تحلیل ساختاری با استفاده از سنجههای سیمای سرزمین از آن استفاده شود. ﻳﻜﻰ از مزیتهای ارزﻳـﺎﺑﻰ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ سنجههای ﺳــﻴﻤﺎى ﺳــﺮزﻣﻴﻦ، آﮔــﺎﻫﻰ از ﻣﻴــﺰان ﺷــﺪت ﺗﺨﺮﻳــﺐ در ﺳﻴﻤﺎى ﺳﺮزﻣﻴﻦ در کوتاهترین زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎ داده رﻗـﻮﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ قابلمقایسه ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ در آﻳﻨـﺪه اﺳـﺖ. سپس با توجه به مدل تخریب سیمای سرزمین، درجه آسیبپذیری بومشناختی، تعیین شدت فعالیتها و میزان تخریب در سیمای سرزمین محاسبه شد. در ادامه، ﺑﺮﻣﺒﻨﺎى ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺨﺮﻳﺐ بهدستآمده، ﺗﺤﻠﻴﻞ و پهنهبندی ﺳﻴﻤﺎى ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. در پایان از روش ANP طبق نظر کارشناسان، جهت اولویتبندی مهمترین فعالیتهای انسانی زمینهساز تخریب در منطقه استفاده شد. روش ANP یکی از روشهای تصمیمگیری چند معیاره است که در این تحقیق از این روش جهت طبقهبندی فعالیتهای انسانی مؤثر بر تخریب در منطقه استفاده شده است، از مهمترین دلایل بهکارگیری این روش در مقایسه با سایر روشهای MCDM، در نظر گرفتن وابستگی یا رابطه بین عوامل و همچنین استفاده از تجزیهوتحلیل شبکه ساختار غیرخطی است. جهت دستیابی به این هدف ابتدا مهمترین عوامل زمینهساز تخریب پوشش جنگلی در منطقه دادآباد از مرور منابع در این زمینه استخراج شد. محاسبات مربوط به روش ANP و با مدل تصمیمگیری با معیارهای چندگانه در نرمافزارSuper Decision انجامشده است. یافته ها: زیر حوزههای 3 و 5 در منطقه دارای بالاترین عدد تخریب سیمای سرزمین بوده و زیر حوزههای 4، 8، 9، 12 و 13 دارای کمترین تکهتکه شدگی هستند. همچنین درمجموع، 40/58 درﺻـﺪ از کل ﻣﺴﺎﺣﺖ منطقه دادآباد ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻢ و ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ محدودیتهای اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ. ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ که دﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻣﻴﺰان ﺗﺨﺮﻳﺐ در اﻳﻦ ﻧﻮاﺣﻰ، ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻰ و ﺻـﻌﺐاﻟﻌﺒﻮر ﺑـﻮدن آن ﺑﻮده و لذا ﻣﻴﺰان ﻛﻤﺘﺮى ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ فعالیتهای اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، 25/33 درﺻﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎزﺳﺎزى و اﺣﻴـﺎء و 37/8 درﺻـﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺷﺪ. نتیجه گیری: از بین عوامل مختلف نیز سه عامل تبدیل اراضی ملی به کشاورزی، وجود مسائل اقتصادی-اجتماعی و فعالیتهای عمرانی گسترده (جادهسازی) به ترتیب با وزنهای نهایی 2/0، 182/0 و 18/0 از مهمترین پارامترهای ایجادکننده تخریب در منطقه هستند. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند با اولویت بندی مهمترین عوامل تخریب جنگل های استان لرستان، نقش قابل ملاحظه ای در کارایی و موفقیت برنامههای حفاظت و مدیریت این جنگلها داشته باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
زیر حوزه؛ سیمای ﺳﺮزمین؛ ﻣﺪل ﺗﺨﺮﻳﺐ؛ سنجشازدور؛ اکولوژی سیمای سرزمین | ||
مراجع | ||
1.Azari Dehkordi, F., & Khazaei, N. (2009). Rapid decision support system for evaluation of the consequences of activities in the degradation of the landscape of Shafa rood watershed. J. of Environmental Sciences. 35 (50), 80-69. ]In Persian [
2.Boochani, S., & Hajjarian, M. (2019). The effect of natural assets on the livelihood of rural people in the forest of Chardavol. Iranian J. of Forest. 11 (4), 42-29. ]In Persian [ 3.Canter, L. W. (1996). Environmental impact assessment. McGraw-Hill, New York. 660p.
4.Daneh Kar, A., & Jafari, Sh. (2017). Evaluation of destruction of Jajrood protected area using landscape degradation model. Remote Sensing and GIS In Natural Resources. 8 (2), 32-17. ]In Persian [
5.Di Lallo, G. M., Maesano, M., Masiero. G., Mugnozza, S., & Marchetti, M. (2016). Analyzing strategies to enhance small and low-intensity managed forests certification in Europe using SWOT-ANP. Small-scale Forestry. 15 (3), 393-411.
6.Gergel, S. E., & Turner, M. G. (2002). Learning landscape ecology: A Practical Guide to Concepts and Techniques. Springer, New York. 316p.
7.Ghajar, I., & Najafi, A. (2012). Evaluation of harvesting methods for sustainable forest management (SFM) using the analytical network process (ANP). Forest Policy and Economics. 21, 81-91. ]In Persian [ 8.Sepehr, H., Makhdoum, M., Faryadi, Sh., & Ramezani, M. (2015). Land quality assessment in protected areas, Using degradation model. Environmental Researches. 6 (11), 119-130. ]In Persian[
9.Irankhabi, M., & Jozi, S. A. (2016). Hexagon grid approach in assessing landscape degradation (Case study: Shemiranat County). Land Planning. 8 (2), 250-229.
10.Fazlollah Mohammadi, M., Najafi, E., & Jalali, S. Gh. (2015). Selection of the Best Region for Forestation with Almond Species Using a Network Analysis Process (ANP). 5th National Conference on Sustainable. Agriculture and Natural Resources. ]In Persian [
11.Mansouri, M., Badaian, Z., Ghobadi, M., & Maleknia, R. (2022). Application of landscape ecology measurements in analysis and quantification of land cover in forest ecosystems (Case study: Dadabad sub-basin of Khorramabad county). Plant ecosystem conservation. 9 (18), 151-172. ]In Persian [
12.Jafari, A., Najafi, A., & Mafi Gholami, D. (2016). Network analysis process (ANP), an approach to sustainable management of Zagros forests. Iranian J. of Natural Ecosystems. 2 (2), 1-10. [In Persian[ 13.Heidari Safari Kouchi, A., Rostami Shahraji. T., & Iranmanesh, Y. (2015). Comparison of allometric equations to estimate the above-ground biomass of Populus alba species (Case study; poplar plantations in Chaharmahal and Bakhtiari province, Iran). Caspian journal of environmental sciences. 13 (3), 237-246. ]In Persian[
14.Putra, E. I., Purnomo, H., Haneda, N., & Matangaran, J. R. (2019). The use of an analytical network process (ANP) approach to assess the health of natural production forest. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 394, No. 1, p. 012040). IOP Publishing.
15.Moradzadeh, F. (2009). Ecological assessment using GIS for planning for forest development, M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, 96p. ]In Persian[
16.Makhdoum, M. F. (2008). Landscape ecology or environmental studies (Land Ecology) (European Versus Anglo-Saxon schools of thought). Environmental Application & Science, 3 (3), 147-160. ]In Persian[
17.Ramezani, S. H., Naji, R., & Mahdavi, A. 2018. The effects of climate change and dust on forest ecosystems, the second international conference on dust, Ilam. ]In Persian[ | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 194 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 236 |