
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,650,452 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,256,592 |
اثر محلولپاشی سایتوکینین و اسیدسالیسیلیک بر عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک آفتابگردان در شرایط تنش خشکی | ||
پژوهشهای تولید گیاهی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1403 | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jopp.2024.22633.3163 | ||
نویسندگان | ||
فواد حسینی؛ موسی مسکرباشی* ؛ افراسیاب راهنما | ||
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: روغن یکی از مواد غذایی اصلی موردنیاز بشر است. بیش از 90 درصد روغن کشور از طریق واردات تأمین می-گردد. آفتابگردان دانه روغنی است که در خوزستان میتوان دو بار در سال کشت کرد. تنش خشکی یکی از تنشهای مهم غیر زیستی است که مانع تحقق کامل پتانسیلهای ژنتیکی گیاهان زراعی میشود و درنتیجه موجب کاهش عملکرد گیاهان را میشود. در سالهای اخیر تنش خشکی به یکی از موانع اصلی توسعه کشاورزی بهویژه در مناطقی که در جهان کمبود آبدارند تبدیلشده است. آزمایش بهمنظور بررسی تأثیر محلولپاشی برگی دو هورمون سایتوکینین و اسیدسالیسیلیک بر صفات مورفولوژیک، عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان در شرایط تنش خشکی انجام شد. مواد و روشها: آزمایش در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1401- 1400 بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی، شامل دور آبیاری در سه سطح (8، 12 و 16 روز) و فاکتور فرعی شامل 5 سطح هورمون (بدون مصرف هورمون بهعنوان شاهد، هورمون سایتوکینین از نوع بنزیلآمینوپورین (فرم تجاری سیتوکینین شرکت سیگما- آمریکا) در دو سطح 25 و 50 میکرومولار و اسیدسالیسیلیک در دو سطح 200 و 400 میکرو مولار) بهصورت محلولپاشی برگی در مرحله غنچه دهی R2 و شروع گلدهی R5 در نظر گرفته شد. رقم مورد کشت رقم اسکار انتخاب گردید. یافتهها: برهمکنش دور آبیاری و سطوح هورمون برای کلیه صفات در سطح احتمال یک درصد معنیدار بودند. افزایش دور آبیاری از 8 به 12 و 16 روز باعث کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنهای، شاخص سطح برگ، شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب و افزایش آنزیم-های آنتیاکسیدان (کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیس موتاز) و بهتبع آن کاهش عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه گردید. در آبیاری 16 روز تیمار سایتوکینین 25 و 50 میکرومولار و اسید سالیسیلیک 200 و 400 میلی مولار به ترتیب موجب افزایش 6/69، 3/72، 6/36 و 64 درصدی عملکرد دانه شد. سایتوکینین 50 میکرومولار در شرایط آبیاری 8، 12 و 16 روز عملکرد دانه را به ترتیب 33، 5/16 و 3/72 درصد و عملکرد روغن را 3/50، 3/24 و 4/100 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. نتیجهگیری: در شرایط تنش عملکرد دانه و روغن کاهش مییابد علت آن کاهش شاخص سطح برگ، محتوی آب نسبی برگ، میانگین هدایت روزنهای، سرعت فتوسنتز و شاخص کلروفیل هست. با افزایش گونههای واکنشگر اکسیژن فعالیت کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز افزایش مییابد، کاربرد خارجی سایتوکینین و اسیدسالیسیلیک بهصورت محلولپاشی بر روی اندام هوایی گیاه آفتابگردان موجب افزایش تحمل به خشکی، افزایش عملکرد دانه و روغن در این گیاه میشود و لذا سیتوکنین و اسید سالیسیلیک را بهعنوان راهکاری برای بهبود عملکرد دانه و روغن آفتابگردان، در شرایط خشکی میتوان پیشنهاد کرد، گر چه هردو هورمون مفید بودند اما سیتوکنین با دوز 50 میکرو مولار مؤثرتر بود. بهنحویکه با افزایش دوز سیتوکنین از 25 به 50 میکرومولار در شرایط تنش شدید نسبت به شاهد باعث کنترل کاهش درصد روغن و عملکرد دانه گردید. هرچند اثر سایتوکینین بهتر بوده، اما با توجه به اختلاف قیمت استفاده از اسید سالیسیلیک در شرایط کمآبی با افزایش فاصله آبیاری از 8 به 12 روز کارایی بالاتری دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اجزای عملکرد؛ دور آبیاری؛ رقم اسکار؛ روغن دانه؛ فتوسنتز | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 80 |