دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها658
تعداد مقالات6,859
تعداد مشاهده مقاله10,000,727
تعداد دریافت فایل اصل مقاله9,301,408
رضایی زاد, عباس, غفاری, مهدی, نعمتی, عادل, آژند, ماندانا. (1403). تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهره‌وری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه. , 17(3), 107-124. doi: 10.22069/ejcp.2024.22652.2636
عباس رضایی زاد; مهدی غفاری; عادل نعمتی; ماندانا آژند. "تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهره‌وری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه". , 17, 3, 1403, 107-124. doi: 10.22069/ejcp.2024.22652.2636
رضایی زاد, عباس, غفاری, مهدی, نعمتی, عادل, آژند, ماندانا. (1403). 'تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهره‌وری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه', , 17(3), pp. 107-124. doi: 10.22069/ejcp.2024.22652.2636
رضایی زاد, عباس, غفاری, مهدی, نعمتی, عادل, آژند, ماندانا. تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهره‌وری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه. , 1403; 17(3): 107-124. doi: 10.22069/ejcp.2024.22652.2636

تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهره‌وری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه

مجله تولید گیاهان زراعی
دوره 17، شماره 3، مهر 1403، صفحه 107-124    اصل مقاله (1.12 M)
نوع مقاله: مقاله کامل علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2024.22652.2636
نویسندگان
عباس رضایی زاد* 1؛ مهدی غفاری2؛ عادل نعمتی3؛ ماندانا آژند4
1دانشیار ، بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه،
2دانشیار ، بخش تحقیقات دانه های روغنی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج، ایران
3محقق بخش تحقیقات اقتصادی ، اجتماعی و ترویجی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج
4کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه،
چکیده
سابقه و هدف: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور، استفاده از راهکارهای افزایش بهره‌وری آب و بهبود عملکرد در واحد سطح ضروری به نظر می‌رسد.تاریخ کاشت زودهنگام می‌تواند یک استراتژی مدیریتی پایدار در مناطق با محدودیت منابع آبی باشد. مطالعات مزرعه‌ای نشان داده است ‌که کاشت آفتابگردان در اوایل اسفند تا اوایل فروردین مؤثرترین استراتژی از نظر بهره‌وری آب و عملکرد دانه بوده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای جدید آفتابگردان در تاریخ کاشت‌های زودهنگام اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه، در مقایسه با تاریخ کاشت‌ تابستانه و تأثیر تاریخ کاشت‌های زودهنگام بر بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه اجرا شد.
مواد و روش ها: پژوهشی دو ساله (1400-1402) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ماهیدشت کرمانشاه انجام شد. آزمایش به صورت کرت‌های نواری با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ‌های کاشت به‌عنوان عامل اول شامل پنج سطح: در سال اول (25 اسفند، 10 فروردین، 25 فروردین، 10 اردیبهشت و 15 خرداد) و در سال دوم (9 اسفند، 3 فروردین، 25 فروردین، 10 اردیبهشت و 30 اردیبهشت) و عامل دوم ارقام آزمایش شامل هیبریدهای شمس، گلسا، زرین و رقم آزادگرده‌افشان لاکومکا بودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SAS آماری (SAS 9.1) تجزیه واریانس شدند. برای بررسی بهره وری، شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در تاریخ‌های کاشت مختلف مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاریخ کاشت در هر دو سال بر عملکرد و اجزای عملکرد به‌جز تعداد دانه در طبق درسال دوم تأثیر معنی‌داری داشت. ارقام مورد بررسی نیز در هر دو سال تفاوت معنی‌داری از نظر عملکرد و اجزای عملکرد داشتند. بیشترین عملکرد دانه در سال اول با 3921 و 3720 کیلوگرم در هکتار به تاریخ‌های 10 اردیبهشت و 25 فروردین و در سال دوم با 3782 و 3711 کیلوگرم در هکتار به تاریخ‌های 3 فروردین و 10 اردیبهشت تعلق داشت. نتایج نشان داد که کاشت در تاریخ‌های بهاره (10 اردیبهشت) و تابستانه (15 خرداد و 30 اردیبهشت) در هر دو سال منجر به افزایش وزن هزار دانه نسبت به سایر تاریخ‌های کاشت زودهنگام شد. کاهش وزن هزار دانه در تاریخ‌های کاشت اول و دوم (زودهنگام) به دلیل مصادف شدن دوره پرشدن دانه با افزایش دما در اواخر تیرماه و اوایل مردادماه بود. رقم لاکومکا که یک رقم آزادگرده‌افشان می‌باشد، در بین ارقام مورد بررسی در سال اول و دوم به ترتیب با 3927 و 3957 کیلوگرم در هکتار بیشترین و هیبرید گلسا به ترتیب با 3163 و 2941 کیلوگرم در هکتار دارای کم‌ترین عملکرد دانه بود. بر اساس بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب محاسبه شده، نتایج نشان داد که تاریخ‌های کاشت زودهنگام 9 اسفند و 3 فروردین ماه در سال دوم به دلیل صرفه‌جویی در مصرف آب، به ترتیب 74 و 70 درصد بهره‌وری اقتصادی بالاتری نسبت به تاریخ‌ کشت تابستانه داشتند.
نتیجه گیری: به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که تاریخ کاشت های 25 فروردین و 10 اردیبهشت (تاریخ‌های کاشت بهینه در مناطق معتدل سرد) بالاترین عملکرد دانه و شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب را داشت، بااین‌حال کاشت زودهنگام در تاریخ‌های 25 اسفند، 10 فروردین و 25 فروردین با کاهش مصرف آب بهره‌وری اقتصادی قابل قبولی را نشان داد. اهمیت کاشت زودهنگام آفتابگردان در شرایط خشکسالی و همچنین موقعی که قیمت آب مصرفی در کشاورزی به صورت واقعی محاسبه گردد بیشتر نمایان می‌شود. به‌طورکلی نتایج این مطالعه تأکید کرد که کاشت زودهنگام آفتابگردان، اگرچه ممکن است با عملکرد دانه بالاتری همراه نباشد، اما به دلیل استفاده بهینه از منابع آبی و بهره‌وری قابل قبول، می‌تواند یک راه‌حل عملی و مؤثر در مدیریت منابع آب و مقابله با خشکسالی باشد.
کلیدواژه‌ها
آفتابگردان؛ صرفه‌جویی آب؛ تاریخ کاشت زمستانه
مراجع
  1. Mobasher, M. & Yazdanpanah, N. (2022). A review of some studies on the effects of various irrigation methods on some oilseeds. Journal of Quality and Durability of Agricultural Products and Food Stuffs, 2 (1), 24-34.
  2. Rostami Ahmadvandi, H. & Faghihi, A. (2021). Adapted oilseed crops with the ability to grow economically in dryland conditions in Iran. Agrotechniques in Industrial Crops, 1(3), 122-128.
  3. Akhzari, D. & Pessarakli, M. (2016). Effect of drought stress on total protein, essential oil content, and physiological traits of Levisticum officinale Koch. Journal of Plant Nutrition, 39 (10), 1365-1371.
  4. Noroozi, N., Mohammadi, G. & Ghobadi, M. (2023). Some physio-biochemical traits of sunflower (Helianthus annuus L.) as affected by arbuscular mycorrhizal fungi inoculation under different irrigation treatments. Italian Journal of Agronomy, 18(1). https://doi.org/10.1016/j.agwat.2021.107287.
  5. Gomes, S. E. V., Gomes, R. A. & Dantas, B. F. (2023). Climate and seed size of a dry forest species: influence on seed production, physiological quality, and tolerance to abiotic stresses. Journal of Seed Science, 45.  https://doi.org/10.1590/2317-1545v45264166.
  6. Adeleke, B. S. & Babalola, O. O. (2020). Oilseed crop sunflower (Helianthus annuus) as a source of food: Nutritional and health benefits. Food Science & Nutrition, 8(9), 4666-4684.
  7. Çetin, N., Karaman, K., Beyzi, E., Sağlam, C. & Demirel, B. (2021). Comparative evaluation of some quality characteristics of sunflower oilseeds (Helianthus annuus L.) through machine learning classifiers. Food Analytical Methods, 14, 1666-1681.
  8. Ghafari, M., Rahmanpour, S., Pourdad, S. S., Noorqalipour, F., Ivani, A. & Safari, M. (2019). Technical instructions for sunflower production. Agricultural and Researcher, Education and Extension Organization press, 7(2), 221-233. (In Persian).
  9. Debaeke, P., Casadebaig, P. & Langlade, N. B. (2021). New challenges for sunflower ideotyping in changing environments and more ecological cropping systems. Oleagineux Corps Gras Lipides, 28, 1-23. https://doi.org/10.1051/ocl/2021016.
  10. Zeleke, K. & Nendel, C. (2019). Growth and yield response of faba bean to soil moisture regimes and sowing dates: Field experiment and modelling study. Agricultural Water Management, 213, 1063-1077.
  11. Paul, P. L. C., Bell, R. W., Barrett-Lennard, E. G., Kabir, E. & Gaydon, D. S. (2021). Opportunities and risks with early sowing of sunflower in a salt-affected coastal region of the Ganges Delta. Agronomy for Sustainable Development, 41(3). https://doi.org/10.1007/s13593-021-00698-9.
  12. Lu, H. D., Xue, J. Q. & Guo, D. W. (2017). Efficacy of planting date adjustment as a cultivation strategy to cope with drought stress and increase rainfed maize yield and water-use efficiency. Agricultural Water Management, 179, 227-235.
  13. Giannini, V., Mula, L., Carta, M., Patteri, G. & Roggero, P. P. (2022). Interplay of irrigation strategies and sowing dates on sunflower yield in semi-arid Mediterranean areas. Agricultural Water Management, 260, pp.107287. http://doi.org/10.1016/j.agwat.2021.107287.
  14. Markulj-Kulundzic, A., Sudaric, A., Matosa-Kocar, M., Mijic, A., Liovic, I., Viljevac-Vuletic, M. & Lepedus, H. (2022). Sunflower agronomic traits in field irrigation conditions. Genetika, 54 (1), 473-489.
  15. Kalenska, S., Ryzhenko, A., Novytska, N., Garbar, L., Stolyarchuk, T., Kalenskyi, V. & Shytiy, O. (2020). Morphological features of plants and yield of sunflower hybrids cultivated in the Northern part of the Forest-Steppe of Ukraine. American Journal of Plant Sciences, 11(8), 1331-1344.
  16. Duca, M., Port, A., Burcovschi, I., Joiţa-Păcureanu, M. & Dan, M. (2022). Environmental response in sunflower hybrids: a multivariate approach. Romanian Agricultural Research, 39, 1-14.
  17. Flagella, Z., Rotunno, T., Tarantino, E., Di Caterina, R. & De Caro, A. (2002). Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids in relation to the sowing date and the water regime. European Journal of Agronomy, 17(3), 221-230.
  18. Noori Rad Doji, A. M., Sidi, F. & Naemati, M. (2015). Investigation of the Possibility of Autumn Planting of New Sunflower Cultivars under Rainfed Conditions in Gonbad. Iranian Journal of Dryland Farming, 4(2), 189-210. (In Persian)
  19. Ahmadian Koushkazi, M. A. & Madan Dost, M. (2022). Effect of planting date on growth, seed yield and oil quality of camelina (Camelina sativa L. Crantz). Iranian Journal of Crop Sciences, 24(1), 19-33. (In Persian)
  20. Ehsani, M. & Khaledi, H. (2003). Water productivity in agriculture. Iranian National Committee on Irrigation and Drainage, 82, 109-122. (In Persian).
  21. Mazzaheri Laghab, H., Salavati, S. & Mahmoudi, R. (2011). Response of Armawirski Sunflower Yield to Planting Date and Density under Rainfed Conditions in Ghorveh, Kurdistan. Plant Production Technology, 11(2), 63-73. (In Persian)
  22. Javaheri, M., Mohammadi, K. & Daneshian, J. (2012). Effect of Planting Dates on Growth Indices and Seed Yield of Sunflower Varieties under Rainfed Conditions. Journal of Agronomy (formerly Research and Development), 97, 131-139. (In Persian)
  23. Ahmed, M. A., Abd-Elsaber, A. & Abdelsatar, M. A. 2020. Effect of sowing dates on yield and yield-attributes of some sunflower hybrids. Agricultura, 113 (1-2), 131-144.
  24. Demir, I. (2019). The effects of sowing date on growth, seed yield and oil content of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivars under rainfed conditions. Fresenius Environmental Bulletin, 28 (9), 6849-6857.
  25. Lauria, M., Molinari, F. & Motto, M. (2015). Genetic strategies to enhance plant biomass yield and quality-related traits for bio-renewable fuel and chemical productions. InTech. DOI: 10.5772/61005.
  26. Gordeyeva, Y., Shelia, V., Shestakova, N., Amantayev, B., Kipshakbayeva, G., Shvidchenko, V., & Hoogenboom, G. (2023). Sunflower (Helianthus annuus L.) Yield and Yield Components for Various Agricultural Practices (Sowing Date, Seeding Rate, Fertilization) for Steppe and Dry Steppe Growing Conditions. Agronomy, 14(1), 36. https://doi.org/10.3390/agronomy14010036
  27. Mirshekari, M., Majnoun Hosseini, N., Amiril, R. & Zandvakili, O. R. (2012). Study The Effects of planting date and low irrigation stress on quantitative traits of spring sunflower (Helianthus annuus L.). Romanian Agricultural Research, 29, 189-199.
  28. Ozturk, E., Polat, T. and Sezek, M. (2017). The effect of sowing date and nitrogen fertilizer form on growth, yield and yield components in sunflower. Turkish Journal of Field Crops, 22 (1), 143-151.
  29. Barros, F. C., Carvalho, M. D. and Basch, G. (2004). Response of sunflower (Helianthus annuus L.) to sowing date and plant density under Mediterranean conditions. European Journal of Agronomy, 21, 347-356.
  30. Kaleem, S., Hassan, F. U., Ahmad, M., Mahmood, I., Wasaya, A., Randhawa, M. A. and Khaliq, P. (2011). Effect of growing degree days on autumn planted sunflower. African Journal of Biotechnology, 10(44), 8840-8846.
  31. Olowe, V.I., Folarin, O.M., Adeniregun, O. O., Atayese, M. O. and Adekunle, Y. A. (2013). Seed yield, head characteristics and oil content in sunflower varieties as influenced by seeds from single and multiple headed plants under humid tropical conditions. Annals of Applied Biology, 163(3), 394-402.
  32. Anjum, A. S., Muhammad, S. H., Imran, M. and Arshadullah, M. (2012). Performance of early and late sown sunflower hybrids under organic farming system in rainfed area. Science Technology and Development, 31(1), 26-28.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 388
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 249


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب