
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 623 |
تعداد مقالات | 6,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,628,136 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,222,692 |
تأثیر کاشت زودهنگام آفتابگردان بر عملکرد دانه و بهرهوری آب در مناطق معتدل سرد کرمانشاه | ||
مجله تولید گیاهان زراعی | ||
دوره 17، شماره 3، مهر 1403، صفحه 107-124 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2024.22652.2636 | ||
نویسندگان | ||
عباس رضایی زاد* 1؛ مهدی غفاری2؛ عادل نعمتی3؛ ماندانا آژند4 | ||
1دانشیار ، بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، | ||
2دانشیار ، بخش تحقیقات دانه های روغنی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج، ایران | ||
3محقق بخش تحقیقات اقتصادی ، اجتماعی و ترویجی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج | ||
4کارشناس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، | ||
چکیده | ||
سابقه و هدف: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور، استفاده از راهکارهای افزایش بهرهوری آب و بهبود عملکرد در واحد سطح ضروری به نظر میرسد.تاریخ کاشت زودهنگام میتواند یک استراتژی مدیریتی پایدار در مناطق با محدودیت منابع آبی باشد. مطالعات مزرعهای نشان داده است که کاشت آفتابگردان در اوایل اسفند تا اوایل فروردین مؤثرترین استراتژی از نظر بهرهوری آب و عملکرد دانه بوده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای جدید آفتابگردان در تاریخ کاشتهای زودهنگام اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه، در مقایسه با تاریخ کاشت تابستانه و تأثیر تاریخ کاشتهای زودهنگام بر بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه اجرا شد. مواد و روش ها: پژوهشی دو ساله (1400-1402) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ماهیدشت کرمانشاه انجام شد. آزمایش به صورت کرتهای نواری با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخهای کاشت بهعنوان عامل اول شامل پنج سطح: در سال اول (25 اسفند، 10 فروردین، 25 فروردین، 10 اردیبهشت و 15 خرداد) و در سال دوم (9 اسفند، 3 فروردین، 25 فروردین، 10 اردیبهشت و 30 اردیبهشت) و عامل دوم ارقام آزمایش شامل هیبریدهای شمس، گلسا، زرین و رقم آزادگردهافشان لاکومکا بودند. دادهها با استفاده از نرمافزار SAS آماری (SAS 9.1) تجزیه واریانس شدند. برای بررسی بهره وری، شاخصهای بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب در تاریخهای کاشت مختلف مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاریخ کاشت در هر دو سال بر عملکرد و اجزای عملکرد بهجز تعداد دانه در طبق درسال دوم تأثیر معنیداری داشت. ارقام مورد بررسی نیز در هر دو سال تفاوت معنیداری از نظر عملکرد و اجزای عملکرد داشتند. بیشترین عملکرد دانه در سال اول با 3921 و 3720 کیلوگرم در هکتار به تاریخهای 10 اردیبهشت و 25 فروردین و در سال دوم با 3782 و 3711 کیلوگرم در هکتار به تاریخهای 3 فروردین و 10 اردیبهشت تعلق داشت. نتایج نشان داد که کاشت در تاریخهای بهاره (10 اردیبهشت) و تابستانه (15 خرداد و 30 اردیبهشت) در هر دو سال منجر به افزایش وزن هزار دانه نسبت به سایر تاریخهای کاشت زودهنگام شد. کاهش وزن هزار دانه در تاریخهای کاشت اول و دوم (زودهنگام) به دلیل مصادف شدن دوره پرشدن دانه با افزایش دما در اواخر تیرماه و اوایل مردادماه بود. رقم لاکومکا که یک رقم آزادگردهافشان میباشد، در بین ارقام مورد بررسی در سال اول و دوم به ترتیب با 3927 و 3957 کیلوگرم در هکتار بیشترین و هیبرید گلسا به ترتیب با 3163 و 2941 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین عملکرد دانه بود. بر اساس بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب محاسبه شده، نتایج نشان داد که تاریخهای کاشت زودهنگام 9 اسفند و 3 فروردین ماه در سال دوم به دلیل صرفهجویی در مصرف آب، به ترتیب 74 و 70 درصد بهرهوری اقتصادی بالاتری نسبت به تاریخ کشت تابستانه داشتند. نتیجه گیری: به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که تاریخ کاشت های 25 فروردین و 10 اردیبهشت (تاریخهای کاشت بهینه در مناطق معتدل سرد) بالاترین عملکرد دانه و شاخصهای بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب را داشت، بااینحال کاشت زودهنگام در تاریخهای 25 اسفند، 10 فروردین و 25 فروردین با کاهش مصرف آب بهرهوری اقتصادی قابل قبولی را نشان داد. اهمیت کاشت زودهنگام آفتابگردان در شرایط خشکسالی و همچنین موقعی که قیمت آب مصرفی در کشاورزی به صورت واقعی محاسبه گردد بیشتر نمایان میشود. بهطورکلی نتایج این مطالعه تأکید کرد که کاشت زودهنگام آفتابگردان، اگرچه ممکن است با عملکرد دانه بالاتری همراه نباشد، اما به دلیل استفاده بهینه از منابع آبی و بهرهوری قابل قبول، میتواند یک راهحل عملی و مؤثر در مدیریت منابع آب و مقابله با خشکسالی باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
آفتابگردان؛ صرفهجویی آب؛ تاریخ کاشت زمستانه | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 191 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 47 |