آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 639 |
| تعداد مقالات | 6,663 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,111,463 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,575,397 |
بررسی عملکرد و تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گلرنگ بدون خار (Carthamus tinctorius L.) با استفاده از تحلیل‌های چند متغیره | ||
| مجله تولید گیاهان زراعی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/ejcp.2025.23183.2657 | ||
| نویسندگان | ||
| میترا جباری* 1؛ خالد سلیمی1؛ فاطمه ابراهیمی2؛ قاسم محمدی نژاد3 | ||
| 1استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه سراوان. سراوان، سیستان و بلوچستان، ایران. | ||
| 2استادیار ژنتیک و اصلاح نباتات پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی ، پژوهشگاه افضلی پور، دانشگاه شهید باهنر کرمان. | ||
| 3استاد ژنتیک و اصلاح نباتات پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، پژوهشگاه افضلی پور و دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان. | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: ایران یکی از خاستگاه‌های اولیه گلرنگ و از نظر تنوع ژنتیکی این گیاه، یکی از غنی‌ترین مناطق جهان محسوب می‌شود. با توجه به توسعه ژنوتیپ‌های متعدد گلرنگ بدون خار و اهمیت عملکرد دانه در توسعه کشت این گیاه، استفاده از ژنوتیپ‌های بدون خار می‌تواند گامی مؤثر در جهت اجرای برنامه‌های به‌نژادی باشد. مهم‌ترین گام در این مسیر، استفاده از تنوع موجود در ژرم‌پلاسم‌های بومی و غیربومی است. هدف از اجرای این پژوهش بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های بومی و غیربومی گلرنگ بدون خار، در راستای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر در زمینه تولید دانه و شناسایی ارتباط مؤثر بین صفات بود. مواد و روش‌ها: در این مطالعه تعداد 36 ژنوتیپ گلرنگ بدون خار در قالب طرح آلفا لاتیس (مستطیل 4×9) طی سال زراعی 1403-1402 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه سراوان مورد ارزیابی قرار گرفت. در طی دوره رشد صفات تعداد روز تا جوانه‌زنی، تعداد روز تا 5 درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غوزه بارور، تعداد بذر در غوزه، وزن صد دانه، وزن غوزه در بوته، عملکرد تک بوته، وزن دانه در غوزه، عملکرد کل دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بود. همبستگی بسیار معنی‌داری بین عملکرد کل دانه با وزن دانه در غوزه (79/0)، عملکرد تک بوته (99/0) و تعداد بذر در غوزه (73/0) وجود داشت. تجزیه خوشه‌ای به روش حداقل واریانس وارد ژنوتیپ‌های مورد بررسی را به شش خوشه اصلی تفکیک نمود. بر اساس مقایسه میانگین خوشه‌ها، ژنوتیپ‌های موجود در خوشه‌های اول و دوم میانگین پایینی برای اکثر صفات مورد مطالعه داشتند. ژنوتیپ‌های قرار گرفته در خوشه سوم با اختلاف معنی‌دار عملکرد بهتری (kg/ha 9/8809) را نسبت به خوشه‌های دیگر نشان دادند. ژنوتیپ‌های این خوشه از نظر صفات تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک (9/183)، عملکرد تک بوته (g 65/22) و وزن دانه در غوزه (g 18/2) ارزش بالاتری نسبت به خوشه‌های دیگر داشتند. خوشه چهارم عملکرد متوسطی برای تمامی صفات مورد مطالعه داشت. ژنوتیپ های موجود در خوشه پنجم و ششم اختلاف معنی‌داری با خوشه‌های دیگر از نظر صفات مرتبط با عملکرد دانه نشان دادند. با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی صفات مورد مطالعه به چهار مؤلفه با واریانس تجمعی 99/77 درصد کاهش یافتند. بر این اساس مؤلفه اول عملکرد، مؤلفه دوم اجزای عملکرد، مؤلفه سوم معماری گیاه و مؤلفه چهارم فنولوژی نام گرفت. بر اساس نتایج حاصل از ترسیم نمودار بای‌پلات ژنوتیپ‌ها در چهار گروه طبقه بندی شدند. ژنوتیپ‌های موجود در گروه اول دارای متوسط عملکرد کل دانه بالایی بودند. ژنوتیپ‌های موجود در گروه دوم با پراکنش حول بردارهای ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غوزه بارور، عملکرد بیولوژیک، وزن غوزه در بوته و وزن صد دانه دارای پتانسیل عملکرد دانه بالایی بودند. ژنوتیپ‌های موجود در گروه سوم به عنوان ژنوتیپ‌های دیررس شناسایی شدند. گروه چهارم شامل ژنوتیپ‌هایی بود که از لحاظ صفات مورد مطالعه حد واسط رو به پایین درنظر گرفته شدند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌توان از تلاقی ژنوتیپ‌های موجود در خوشه سوم، پنجم و ششم با دارا بودن بیشترین میانگین برای عملکرد دانه و اجزای مرتبط با عملکرد با ژنوتیپ‌های خوشه چهارم به کمک نمودار بای‌پلات و بر اساس فاصله بین خوشه‌ها به منظور توسعه ژنوتیپ‌های گلرنگ بدون خار با پتانسیل عملکرد دانه بالا بهره برد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بای‌پلات؛ تجزیه خوشه‌ای؛ تجزیه‌های چند متغیره؛ ژرم‌پلاسم؛ گلرنگ | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب