آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 642 |
| تعداد مقالات | 6,700 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,223,494 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,645,159 |
بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر شاخص‌های جریان کمینه مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان | ||
| مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک | ||
| مقاله 18، دوره 24، شماره 1، فروردین 1396، صفحه 287-294 اصل مقاله (878.09 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2017.11473.2590 | ||
| نویسندگان | ||
| رحیم کاظمی* 1؛ رضا بیات2 | ||
| 1عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیز داری | ||
| 2عضو هیات علمی | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: جریان‌های کم از مهمترین پارامترهای هیدرولوژیکی مورد نیاز برای تحلیل کمی و کیفی حوضه‌ها بوده و نقش مهمی در مدیریت بهینه منابع آب دارند. عوامل متعددی در میزان جریان کمینه و روند تغییرات آن نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به کاربری اراضی و پوشش گیاهی اشاره نمود که متاثر از دخالت مستقیم و غیرمستقیم انسان در طبیعت است. اطلاعات جریان کمینه، در یک حوزه آبخیز برای فعالیت‌های گسترده‌ای از جمله برای برنامه‌ریزی زمان‌های کم آبی و خشک‌سالی، بررسی وضعیت اکوسیستم، برنامه‌ریزی نیازمندی‌های آب شرب، مباحث آلودگی آب رودخانه، طرح‌های توسعه تولید انرژی الکتریکی و در زمینه مطالعات زیست محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتایج پژوهش پژوهشگران در سراسر دنیا بیانگر تاثیر کاربری‌ها بر جریان پایه است. هدف از این پژوهش بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر تعدادی از شاخص‌های جریان کمینه در حوزه آبخیز طالقان است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش با استفاده از عکس‌های هوائی سال 1349 به مقیاس 20000/1 و تصاویر ماهواره‌ایTM و ETMسال‌های 1366 و 1381، نقشه کاربری اراضی در چهار سطح کاربری مرتع، کشت دیم، کشت آبی و بیرون زدگی سنگی تهیه و سپس تغییر مساحت کاربری‌ها در محیط رقومی محاسبه شد. شاخص جریان پایه با استفاده از داده‌های روزانه جریان و پس از پالایش و بازسازی آماری، توسط نرم افزار HydroOffice,2012 به روش فیلتر رقومی برگشتی تک پارامتره استخراج شد. شاخص جریان‌های حداقل با تداوم‌های های3، 7، 15، 30 و 60 روزه با استفاده از داده‌های روزانه استخراج شد. سپس روند تغییر شاخص‌های جریان کمینه با تغییر مساحت کاربری‌ها در دوره مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد، روند تغییرات شاخص‌های کمینه، شامل جریان‌های حداقل با تداوم‌های 3-7-15-30 و60 روزه و شاخص جریان پایه در دوره اول بررسی یک روند افزایشی با شیب تند را تجربه کرده است. این روند در دوره دوم طی سال‌های 1349 الی 1366 نیز یک روند افزایشی ولی با شیب کم را نشان می‌دهد. در مقطع زمانی 1366- تا1381 کلیه شاخص‌ها اعم از شاخص جریان پایه و سایر شاخص‌های کمینه روند کاهشی را تجربه کرده‌اند. افزایش سطح پوشش مرتع در سال 81 نسبت به سال 49 منطبق با روند افزایشی شاخص‌ها در دوره مطالعه است. نتیجه‌گیری: در جمع‌بندی کلی نتایج مشخص شد که تغییرات کاربری ناشی از دخالت مستقیم و غیرمستقیم انسان بر روی روند تغییرات شاخص‌های جریان کمینه تاثیر مستقیم دارد. همچنین تطابق روند تغییرات جریان پایه و جریان‌های حداقل سالانه با تداوم-های مختلف، نشان‌دهنده این است که روند تغییرات شاخص‌ها با تغییر گام‌های زمانی جریان‌های حداقل تغییر پیدا نمی کند. انطباق روند افزایشی پوشش مرتعی در سال 81 نسبت به سال 49 با روند افزایشی شاخص‌های کمینه، نشان‌دهنده نقش مثبت افزایش کاربری مرتع در افزایش شاخص‌های کمینه می‌باشد، بنابراین حفاظت از کاربری‌های مرتعی برای تامین تداوم جریان در منطقه پژوهش، لازم و ضروری است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تصاویر ماهواره‌ای؛ شاخص جریان کمینه؛ فیلتر‌های رقومی؛ کاربری مرتع؛ کاربری کشاورزی | ||
| مراجع | ||
|
1.Brown, A.E., Zhang, L., McMahon, T.A., Western, A.W., and Vertessy, R.A. 2005. A review of paired catchment studies for determining changes in water yield resulting from alterations in vegetation. J. Hydrol. 310: 1-4. 28-61. 2.Bouzari, S. 1992. Taleghan from Seismotectonic point of view, J. Geol. Growth Educ. 8: 31. 44-51. (In Persian) 3.Delgado, J., Llorens, P., Nord, G., Calder, I.R., and Gallart, F. 2010. Modelling the hydrological response of a Mediterranean medium-sized headwater basin subject to land cover change: the Cardener River basin (NE Spain), J. Hydrol. 383: 1-2. 125-134. 4.Dibyajyoti, T. 2007. Changing climate and land-use impacts on Indiana's stream base flow. Geological Society of America Abstracts, 39: 6. 432-441. 5.Ghorbani Dashtaki, Sh., Homaee, M., and Mahdian, M.H. 2010. Effect of Land Use Change on Spatial Variability of Infiltration Parameters. Iran. J. Irrig. Drain. 2: 4. 206-221. (In Persian) 6.Gustard, A., Young, A.R., Rees, G., and Holmes, M.G.R. 2004.Operational hydrology. In: Hydrological drought: Processes and Estimation Methods for Stream flow and Groundwater (ed. by L.M. Tallaksen & H.A.J. van Lanen), P 455-484. Developments in Water Science 48, Elsevier, Netherlands. 7.Hosseini, M., Ghafouri, A.M., Amin, M.S.M., Tabatabaei, M.R., Goodarzi, M., and Abde Kolahchi, A. 2012. Effects of Land Use Changes on Water Balance in Taleghan Catchment, Iran, J. Agric. Sci. Technol. 14: 1159-1172. 8.Kashaigili, J.J. 2008. Impacts of land-use and land-cover changes on flow regimes of the Usangu wetland and the Great Ruaha River, Tanzania, Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 33: 8-13. 640-647. 9.Line, D.E., and White, N.M. 2007. Effects of development on runoff and pollutant export. J. Water Environ. Res. 79: 2. 185-190. 10.Longobardi, A., and Villani, P. 2008. Baseflow index regionalization analysis in a Mediterranean area and data scarcity context: Role of the catchment permeability index. J. Hydrol. 355: 1-4. 63-75. 11.Mahe, G., Paturel, J.E., Servat, E., Conway, D., and Dezetter, A. 2005.The impact of land use change on soil water holding capacity and river flow modeling in the Nakambe River, Burkina-Faso, J. Hydrol. 300: 33-43. 12.Mehdi, B., Lehner, B., Gombault, C., Michaud, A., Beaudin, I., Sottile, M.F., and Blondlot, A. 2015. Simulated impacts of climate change and agricultural land use change on surface water quality with and without adaptation management strategies, Agriculture, Ecosystems & Environment, Pp: 213-47. 13.Rahman, K., Gago da Silva, A., Tejeda, E.M., Gobiet, A., Beniston, M., and Lehmann, A. 2015. An independent and combined effect analysis of land use and climate change in the upper Rhone River watershed, Switzerland, J. Appl. Geograph. 63: 264-272. 14.Ruoyu, W., Kalin, L., Kuang, W., and Tian, H. 2015. Individual and combined effects of land use/cover and climate change on Wolf Bay watershed stream flow in southern Alabama. Hydrological Processes, 28: 22. 5530-5546. 15.Tallaksen, L.M., and Lanen, H.A.J. van. 2004. Introduction. In: Hydrological Drought – Processes and Estimation Methods for Streamflow and Groundwater (ed. by L.M. Tallaksen & H.A.J. van Lanen), Developments in Water Sciences 48, Elsevier Science B.V., Amsterdam, the Netherlands, Pp: 3-17. 16.Tan, M., Ibrahim, Ab, L., Yusop, Z., Duan, Z., and Ling, L. 2015. Impacts of land-use and climate variability on hydrological components in the Johor River basin, Malaysia, Hydrol. Sci. J. 60: 5. 873-889. 17.Wei, X.H., and Zhang, M.F. 2010. Quantifying stream flow change caused by forest disturbance at a large spatial scale: a single watershed study. Water Resour. Res. 46p. 18.Zhao, F., Zhang, L., Xu, Z., and Scott, D.F. 2010. Evaluation of methods for estimating the effects of vegetation change and climate variability on stream flow. Water Resource. Res. 46p. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,008 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,241 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب