آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 642 |
| تعداد مقالات | 6,712 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,304,565 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,692,223 |
ارزیابی میزان بهبود خصوصیات فیزیکی خاک فشرده شده پس از اجرای عملیات چوبکشی زمینی در جنگل کوهمیان استان گلستان | ||
| مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2025.22914.3768 | ||
| نویسندگان | ||
| علی گنجی وطن1؛ ستار عزتی* 2؛ فرزام توانکار3؛ رامین رحمانی1 | ||
| 1دانشگاه گرگان | ||
| 2تربیت مدرس | ||
| 3دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خلخال، خلخال ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: ماشین‌آلات سنگین در عملیات بهره‌برداری با فشردگی و تغییر در ساختمان فیزیکی خاک، تأثیرات قابل‌توجهی بر بخشی از خاک رویشگاه که مسیرهای چوبکشی، مسیرهای کشیدن و مناطق دپوهای جنگلی بر روی آن احداث‌شده است ایجاد می‌کنند. این تأثیرات ممکن است تا سالیان طولانی پابرجا باشد. هدف این مطالعه ارزیابی روند بهبودی خصوصیات فیزیکی خاک تخریب‌شده شامل وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه، تخلخل کل و رطوبت وزنی در مسیرهای چوبکشی با خصوصیات فنی متفاوت (شیب و تردد) پس از گذشت 30 سال از عملیات چوبکشی زمینی است. مواد و روش: مطالعه حاضر در جنگل‌های حوزه کوهمیان در سه مسیر چوبکشی با سنین مختلف 10، 15 و 30 سال در استان گلستان انجام شد. تیمارهای موردنظر شامل سه کلاس شدت تردد ماشین چوبکشی و دو کلاس شیب طولی مسیر چوبکشی بود. بدین منظور، در هر سن مسیر چوبکشی، سه شدت تردد کم، متوسط و شدید بر اساس فاصله از محل دپو و مسیرهای منشعب شده از مسیر اصلی تفکیک شد. در هر شدت تردد، دو کلاس شیب بالای 15% و زیر 15% جدا شد. در هر تیمار یک پلات 40 مترمربعی برداشت شد. تعداد 6 نمونه خاک (سه نمونه در شیار سمت چپ و سه نمونه در شیار سمت راست) جهت اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی خاک شامل رطوبت وزنی، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه و تخلخل کل برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. وزن مرطوب نمونه‌ها در عرصه با استفاده از ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و وزن خشک نمونه‌ها در آون و سایر مشخصات خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. درمجموع 108 نمونه خاک برداشت و آزمایش شد. به‌منظور بررسی بهبود خصوصیات فیزیکی، خاک مسیرهای چوبکشی با مناطق بدون به هم خوردگی (شاهد) مقایسه شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که در مسیر 10 ساله، هیچ‌یک از خصوصیات فیزیکی خاک بهبود نیافته است. این در حالی است که در تردد شدید مسیر 30 سال مقدار رطوبت خاک (8 درصد بیشتر)، وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد. در هر تیمار یک پلات 40 مترمربعی برداشت شد. تعداد 6 نمونه خاک (سه نمونه در شیار سمت چپ و سه نمونه در شیار سمت راست) جهت اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی خاک شامل رطوبت وزنی، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه و تخلخل کل برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. وزن مرطوب نمونه‌ها در عرصه با استفاده از ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و وزن خشک نمونه‌ها در آون و سایر مشخصات خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. درمجموع 108 نمونه خاک برداشت و آزمایش شد. وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. به‌منظور بررسی بهبود خصوصیات فیزیکی، خاک مسیرهای چوبکشی با مناطق بدون به هم خوردگی (شاهد) مقایسه شد. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که خصوصیات فیزیکی خاک در تیمارهای با شیب‌های بالای 15 درصد و تردد شدید نتوانسته بودند بعد از گذشت 30 سال به‌طور کامل بهبود یابند، بنابراین به‌منظور حداقل نمودن آسیب به اکوسیستم جنگل استفاده از مازاد مقطوعات و سرشاخه درختان بر روی مسیر و کاهش حجم بار ماشین به‌منظور کمک به بهبود و تخریب حداکثر و خاک در این نواحی پیشنهاد می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بهبود خاک؛ خصوصیات فیزیکی؛ مسیرهای چوبکشی؛ بهره‌برداری؛ تخلخل خاک | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب