آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 643 |
| تعداد مقالات | 6,724 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,323,631 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,703,343 |
بررسی اجرای طرح ساماندهی جنگل‌نشینان و خروج دام بر ساختار جنگل در حوضه آبخیز 12 جنگل‌های هیرکانی | ||
| پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwfst.2025.23629.2110 | ||
| نویسندگان | ||
| آرمین محمدقلی پور شالمائی1؛ ایرج حسن زاد ناورودی2؛ حمیدرضا افرندسرخنی* 3؛ محسن جوانمیری‌پور4 | ||
| 1گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران | ||
| 2دانشیار مدیریت جنگل، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه‌سرا، ایران | ||
| 3شورای جنگل، مرتع و آبخیز، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، تهران، ایران | ||
| 4استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران. | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: جنگل‌های هیرکانی طی سالیان متمادی مورد انواع استفاده‌ها از جمله چرای دام قرار گرفته‌اند. فعالیت‌های دامداری موجب فشردگی خاک، کاهش تنوع‌زیستی و توانایی بازسازی طبیعی جنگل‌ها می‌شود. علاوه بر تنوع زیستی، این جنگل‌ها خدمات اکوسیستمی حیاتی ازجمله تعدیل اقلیم، ذخیره کربن، حفاظت از منابع آبی، و جلوگیری از فرسایش خاک ارائه می‌دهند. با این‌که ثابت شده است چرای دام آسیب‌های جدی به جنگل وارد می‌کند اما همچنان دامداری در جنگل‌های شمال ایران رونق دارد. از این رو سیاست‌های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در مورد خروج دام از جنگل در قالب طرح تحول سیستم دامداری در سال 1359 پیشنهاد، تهیه و پیاده شد. به همین ترتیب از قانون برنامه پنج‌ساله توسعه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ساماندهی خروج دام از جنگل‌ها و تجمیع جنگل‌نشینان با هدف آزادسازی عرصه‌های جنگلی و بازجنگلکاری آن‌ها در دستور کار قرار گرفت. مواد و روش‌ها: این پژوهش به تاثیر اجرای طرح ساماندهی خروج دام از جنگل در مناطق جنگلی چوله‌پشته و خون در حوضه آبخیز 12 ناحیه هیرکانی می‌پردازد. اتراقگاه‌های موردمطالعه در این بررسی شامل چوله‌پشته و خون هستند که در سری 12 دزدگیت واقع‌شده‌اند. طرح جنگلداری این سری در حال حاضر غیرفعال است. بدین منظور آماربرداری در فواصل 50، 100، 150 و 200 متری از مرکز هر اتراقگاه در قطعات نمونه 1×1، 2×2، 5×5 و 10×10 و در 8 جهت جغرافیایی (شمال، شمال شرق، شرق، جنوب شرق، جنوب، جنوب غرب، غرب و شمال غرب) از مرکز دام‌سرا انجام شد. یعنی در هر دو اتراقگاه مورد بررسی 64 قطعه‌نمونه استقرار یافت. هر قطعه نمونه مجموعه‌ای از چهار قطعه‌نمونه است که به ترتیب برای بررسی ویژگی‌های ساختاری شامل زادآوری، پوشش علفی، مرحله رویشی خال و درختان بالغ در نظر گرفته شد. در نتیجه مجموعاً 256 قطعه‌نمونه استقرار یافت. یافته‌ها: یافته اولیه حکایت از عدم جنگلکاری اتراقگاه‌های تخلیه‌شده و فعال بودن اتراقگاه خون دارد. در طبقه قطری بیش از 5/12 سانتی‌متر، چوله‌پشته 12 گونه و خون 6 گونه درختی داشته و ممرز به ترتیب با 119 و 67 اصله بیشترین فراوانی را دارد. در طبقه 5/12-5/2، گونه‌های راش، افرا، ممرز، جل و آلوچه شناسایی شدند. بیشترین فراوانی زادآوری کمتر از 5/2، ممرز با 59 اصله می‌باشد. مقایسه فراوانی گونه‌های بالای از 5/12، 5/12-5/2، کمتر از 5/2 سانتی‌متر، پراکنش درختان در طبقات قطری و وضعیت سلامت (درجات کیفی) درختان با قطر بیشتر از 5/12 به‌احتمال 05/0 معنی‌دار بوده در حالیکه وضعیت فراوانی پوشش گیاهی علفی معنی‌دار نبوده است. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها، ساماندهی خروج دام در این حوضه به‌درستی صورت نگرفته، عرصه اتراقگاه آزادشده جنگلکاری نشده و برخی دامداران خارج‌شده به اتراقگاه خود بازگشته‌اند. بااین‌حال به دلیل حاصلخیزی منطقه، اتراقگاه تخلیه‌شده نسبت به اتراقگاه تخلیه‌شده اما همچنان فعال، به‌صورت طبیعی در حال احیاست. یعنی کاهش تعداد دام می‌تواند به‌صورت طبیعی اثرات مخرب چرا را کاهش دهد و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌بایست با بررسی اتراقگاه‌های تخلیه‌شده، خروج واقعی دامدار و جنگلکاری عرصه آزادشده را عملی کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اتراقگاه‌های جنگلی؛ احیای جنگل؛ زادآوری جنگلی؛ چرای مفرط؛ مؤلفه‌های ساختاری | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 0 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب