آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شمارهها | 658 |
| تعداد مقالات | 6,859 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,002,278 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,302,787 |
بررسی راندمان عملیاتی امور تغلیظ مجتمع مس سرچشمه در استفاده از آبهای برگشتی | ||
| مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله کامل علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22069/jwsc.2025.23816.3815 | ||
| نویسندگان | ||
| الناز اقلیدی1؛ مرضیه ثمره هاشمی* 2؛ کورش قادری3؛ مهران اسپهبدی4 | ||
| 1دانشجو دکتری مهندسی سازههای آبی دانشگاه شهید باهنر کرمان. ایران | ||
| 2بخش علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان | ||
| 3دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شهید باهنر کرمان. ایران. | ||
| 4رئیس تحقیقات آب و محیطزیست مجتمع مس سرچشمه، رفسنجان. | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف کمآبی یکی از مهمترین مسائل زیستمحیطی و اقتصادی در ایران به شمار میرود، اگر نگوییم مهمترین آنهاست. محدودیت در تأمین آب نه تنها صنعت معدن، بلکه بسیاری از بخشهای دیگر کشور را نیز با چالشهای جدی مواجه کرده است. یکی از این بخشها، مجتمع مس سرچشمه است که به عنوان بزرگترین و یکی از مهمترین مراکز استخراج و فرآوری مس در کشور، در منطقهای گرم و نیمهمرطوب واقع شده است. از این رو، مدیریت بهینه و پایدار منابع آب در این مجتمع صنعتی، شرطی ضروری برای تداوم فعالیتهای شرکت و رشد منطقهای محسوب میشود. در همین حال، درک دقیق و کنترل میزان مصرف آب صنعتی و فرآیندهای ورود و خروج آب، به ویژه در مرحله تغلیظ مواد معدنی که یکی از اساسیترین و پرمصرفترین فرآیندهای مجتمع محسوب میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این پژوهش، موضوع مورد بررسی پایش و بهینهسازی بهرهوری آب در مرحله تغلیظ مجتمع مس سرچشمه است. برای نخستین بار، چارچوب SEEA-W (حسابداری محیطزیستی-اقتصادی منابع آب) به منظور ترسیم دقیق جریانهای آبی درون مجتمع و تعیین حجم آب مصرفی، بازیافتی و تلف شده به کار گرفته شده است. در هسته مسئله حسابداری آب، این واقعیت نهفته است که تاکنون هیچ مطالعهای به طور مشخص به بررسی بهرهوری آب در فرآیند تغلیظ مواد معدنی نپرداخته است. در این مطالعه، استاندارد طبقهبندی منابع آبی SEEA-W برای شناسایی دقیق دستههای مختلف مصرف آب و ردیابی صحیح جریانهای ورودی، مصرفی، میزان بازیافت و تلفات آنها مورد استفاده قرار گرفته است. مواد و روشها دادههای مورد استفاده در این مطالعه از منابع مختلفی بهدست آمدهاند که شامل اطلاعات حجمی از فلومترهای ثابت نصبشده در نقاط مختلف کارخانه، ثبتهای میدانی با استفاده از فلومترهای پرتابل، و محاسبات حجمی مبتنی بر گزارشها و سوابق فنی میباشند. تمرکز این مطالعه بر روی دادههای سال ۱۴۰۲ بوده است تا وضعیت بهروز و دقیق بهرهبرداری از آب در فرآیند تغلیظ مورد ارزیابی قرار گیرد. چارچوب SEEA-W، بهعنوان یک استاندارد بینالمللی شناختهشده در زمینه حسابداری منابع آب، امکان ارزیابی جامع و دقیق جریانهای آبی را فراهم کرده است. در این چارچوب، جریانهای ورودی آب به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: 1. آب برداشتشده از محیط، که شامل آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، آب دریا و رطوبت خاک است. 2. آب برداشتشده از اقتصاد، که به آب انتقالیافته از سایر واحدها یا بخشهای موجود در مجتمع مس سرچشمه به بخش تغلیظ اطلاق میشود. بهطور متناظر، جریانهای خروجی آب نیز به دو دسته تقسیم میشوند: آبی که به محیط بازگردانده میشود و آبی که به سایر واحدهای اقتصادی منتقل میشود. یافتهها مقدار زیادی از آب به همراه باطلهها به سمت تیکنرها هدایت میشود، جایی که دوباره تغلیظ شده و به چرخه مصرف بازمیگردد. در این مقاله، مصرف آب بهعنوان مقدار آبی تعریف شده است که در فرآیند استفاده صنعتی از بین میرود؛ یعنی آبی که وارد واحد تغلیظ میشود اما به محیطزیست، دریا یا سایر واحدهای اقتصادی بازنمیگردد. مطالعه نشان داد که بیشتر آب مورد استفاده در فرآیند تغلیظ، حاصل بازیافت و استفاده مجدد است؛ چرا که حدود ۷۸٪ از آب واردشده به تغلیظکنندهها مجدداً جمعآوری شده و مورد استفاده قرار گرفته است. تنها ۱۹٪ از کل جریان آب بهعنوان مصرف نهایی ثبت شده که بهعنوان مصارف تلفشده در نظر گرفته میشود. نرخ بازیافت آب از کل میزان آب ورودی به تغلیظکنندهها، 93/82٪ برآورد شده که عدد نسبتاً بالایی است. این موضوع خبر خوبی برای مدیریت منابع آب و بهرهوری در مصرف آن بهشمار میرود. نتایج این تحقیق حتی فراتر از دادههای اولیه رفت و مشخص کرد که بیشترین سهم از مصرف آب مربوط به تیکنرهای باطله با سهم 21/64٪ بوده است و پس از آن تیکنرهای خمیری با 94/12٪ قرار دارند. با انجام مقایسهای در خصوص میزان مصرف آب به ازای هر تن خوراک ورودی، مشخص شد که کمتر از ۲۰٪ از کل مصرف آب بهازای هر تن، جزء مصرف غیرمؤثر بوده است. بنابراین، بیشتر آب وارد شده به چرخه فرآیند تولید بازمیگردد. نتیجهگیری این نتایج نشاندهنده مهارت بالای این کارخانه در استفاده از آب و همچنین تأکید بر ضرورت بازیافت و بهبود مصرف آب هستند. استفاده از چارچوب SEEA-W در این مطالعه نه تنها امکان ردیابی شفاف جریانهای آبی را فراهم کرد، بلکه به شناسایی نقاط کلیدی و فرصتهایی برای بهبود در مصرف آب در مراحل مختلف فرآیند کمک نمود. در حالی که چارچوب SEEA-W در ابتدا برای مطالعات کلان و در سطح ملی طراحی شده بود، در این تحقیق در سطح واحد صنعتی و عملیاتی مورد استفاده قرار گرفت و توانست اطلاعات دقیق و مفیدی درباره مصرف، بازیافت و اتلاف آب ارائه دهد. همچنین این سیستم کمک میکند تا تأثیرات مصرف آب بر محیطزیست و اقتصاد بررسی شود که میتواند در تدوین سیاستها و راهکارهای مدیریتی مؤثر باشد. یافتههای این مطالعه با گزارشهای بینالمللی، بهویژه گزارشهای ICMM درباره صنعت مس در شیلی، مقایسه شده و تطابق نسبی عملکرد مجتمع مس سرچشمه با استانداردهای جهانی در زمینه مصرف مسئولانه و پایدار آب را نشان میدهد. در نهایت، این تحقیق یک الگوی کاربردی و قابل اطمینان برای سایر صنایع آببر و فعالیتهای معدنی کشور فراهم میکند. استفاده از چارچوبهای ترکیبی، دادههای دقیق و رویکردهای نوآورانه میتواند نقش مهمی در کاهش آسیبهای زیستمحیطی و بهبود پایداری منابع آبی ایفا کند. بنابراین، این رویکرد میتواند نقش مؤثری در دستیابی به توسعه پایدار، امنیت آبی و مدیریت مؤثر چالشهای زیستمحیطی و اقتصادی مرتبط با آب داشته باشد. علاوه بر این، یافتههای این مطالعه میتواند به تصمیمگیرندگان و مدیران منابع آب و بخش معدن در اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و بلندمدت کمک کند؛ تصمیماتی که بر کاهش مصرف، افزایش بازیافت و بهبود مدیریت منابع آبی تمرکز دارند. از این رو، این پژوهش نه تنها یک روش علمی و عملی برای ارزیابی و بهبود مصرف آب در صنایع ارائه میدهد، بلکه گامی مؤثر در جهت حفاظت از منابع آبی ارزشمند کشور نیز بهشمار میآید. | ||
| کلیدواژهها | ||
| صنایع معدنی؛ تیکنرهای باطله؛ بازگردانی آب؛ مدیریت آب؛ حسابداری آب | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب